زبان بدن به صورت ساده یعنی برداشتی دقیق از بررسی تمامی حرکات و نشانه هایی بدنی یک فرد.
به عبارت دیگر ما برای فهمیدن احساسات و تفکرات یک فرد هنگام ارتباط مستقیم آنها می توانیم تمامی حرکات چهره و وضعیت بدنی وی را تحلیل کرده و به حس آنی و فکر لحظهای او پی ببریم.
در واقع اثبات شده که اشارات بدن میتوانند گویای وضعیت درونی فرد باشند و حتی بالعکس!
به قول زیگمویند فروید؛ حقیقت انسان به آنچه اظهار میدارد نیست بلکه حقیقت او نهفته در آن چیزی است که از اظهار آن عاجز مانده. بنابراین اگر خواستی او را بشناسی، گفته هایش را نشنو و به ناگفته هایش نگاه کن.
دوره زبان بدن Body Languageبرای فهم آسانتر این علم میتوان نشانه های کلی زبان بدن را به سه دسته اصلی تقسیم کرد؛
- حالت چهره:
دکتر «پاول اکمن» (مامور بازنشسته FBI) با وقف عمر خود توانست هفت احساس پایه را در انسانها شناسایی کرده و اثبات کند که چهره تمامی افراد این احساسات را به یک شکل مشترک و شبیه بهم نمایش میدهند. این هفت حس عبارتند از:
ترس، تعجب، خشم، نفرت، شادی، غم و تحقیر
او با تعریف مفهومی به نام میکرو احساس یا micro expression، موفق شد نشانههایی آنی برای احساسات و تفکرات یک فرد پیدا کند. حرکت چشم، سر، گردن و منقبض یا منبسط کردن تمامی عضلات سر و صورت از جمله حرکاتی هستند که همزمانی، توالی و تأخر آنها می توانند بیانگر حالات مختلفی از احساسات و تفکرات یک فرد باشند.
میتوان نتیجه گرفت که هر قدر هم که فرد، دروغگویی مکار یا فریبندهای قهار باشد، زبان بدن وی، از سر درونش خبر خواهد داد. بدین صورت که یک کارشناس زبان بدن و آشنا به نام میکرو ابراز یا micro expression می تواند به احساسات و تفکرات درونی وی آگاه گردد. کاری که دکتر «پاول اکمن» طی زندگی خود با کارآمدی تمام آن را انجام داد و موفق شد با بازجویی از قاتلین، جاسوسان و حتی مجرمین به قتلهای بسیاری پی برده و از به وقوع پیوستن فجایع انسانی زیادی جلوگیری کند.
شاید به همین خاطر باشد که به پاس زحمات وی، سال ۲۰۰۹ میلادی سریال درام-جنایی «به من دروغ بگو» یا lie to me بر اساس زندگی و فعالیتش ساخته شد و مخاطبین زیادی را با علم زبان بدن آشنا کرد.
- پروکسمی یا وضعیت بدن
به نحوه حرکت بدن در فضایی مشخص پروکسمی یا وضعیت بدن گفته میشود. به زبان ساده تکیه دادن به دیوار، بالا نگه داشتن دستها یا فاصله گرفتن از مخاطب هر کدام پروکسمی خاصی هستند که می توانند بیانگر احساساتی خاص مثل اضطراب، ترس، خشم و … باشند. در واقع پروکسمی یکی از مهترین پایه های تحلیل و آنالیز زبان بدن به شمار میرود.
- ظاهر و حریم شخصی
مدل مو، لباس، زیرآوالات و عینک نیز میتوانند گسترده زبان بدن فرد را افزایش دهند. رنگها، سبکها و استایل پوشش افراد نیز نشانه های خاص خود را دارند. مخصوصاً نحوه استفاده افراد از زیورآلات و لباسهایشان میتوانند گویای احساس یا تفکری خاص باشند. مثلا کسی که خیانت کرده با حلقه خود بازی میکند. یا شخصی که استرس دارد بارها دستی به موهایش میکشد و ….
نکته مهم درخوانش زبان بدنی حریم شخصی است. حریم شخصی در واقع به محدوده مجاز فاصله افراد بر اساس نوع روابطشان گفته میشود. بطور مثال اگر شخصی در محدوده نیم متری شما قرار بگیرد، جزو دوستان صمیمی یا شریک عاطفی شماست. بنابراین این محدوده بخش صمیمی نام گرفته. به همین ترتیب اگر کسی در فاصله ۰.۵ تا ۱.۵ متری شما بایتست با شما روابطی شخصی دارد و به همین دلیل هم این فاصله، محدوده شخصی نامیده شده. محدوده بعدی، دسته اجتماعی است که تمامی افرادی که می خواهند با شما ارتباط بر قرار کنند میتوانند در فاصله ۱.۵ تا ۴ متری شما قرار گیرند.
البته باید در نظر داشت که حریم شخصی در ارتباط مستقیم با مقوله فرهنگ و تراکم جمعیت قرار دارد.
فرهنگ جزو ۵ عامل مهمی است که همواره باید در تحلیل زبان بدنی خود و دیگران در نظر بگیریم. این ۵ عامل عبارتند از:
- Context یا زمینه: بررسی موقعیت و محیط یا آیا رفتار با محیط تطابق دارد؟
- Congruence یا خوشه سازی: مشاهده و خوشه کردن مجموعه نشانه ها برای تحلیل زبان بدن یک شرط اساسی است.
- Clusters یا متجانس بودن: آیا احساس، فکر، رفتار و کلام متجانس است یا غیر متجانس.
- Consistency یا ثبات رفتار: آگاهی از خط پایه رفتارهای هر فرد در تحلیل دیگرواکنشهایش کمک زیادی میکند.
- Culture یا فرهنگ: برای تحلیل، آگاهی از زمینه سازهای فرهنگی بسیار مهم است.
پس از آموختن این نکات و تمرین آنها، شما میتوانید به تکنیک های زبان بدن تسلط پیدا کرده و از طریق خوانش وضعیت بدنی خود یا دیگران، احساسات و تفکرات آنها را شناسایی کنید. بدین ترتیب در پایان دوره شما قادر خواهید بود در هر لحظه روی وضعیت بدنی خود یا دیگران تمرکز کرده و واکنشی مناسب پیش بگیرید.
پس از پایان دوره، مطالعه منابع و انجام دوباره تمرینات، شما قادر خواهید بود زیباتر و تاثیرگذارتر سخن بگوید، روابط بهتر و پایدارتری برقرار کنید، مذاکرات موفقتری داشته باشید یا حتی در مواقع بحرانی، خشم، هیجان و ناراحتی، حالت بدنی خود را کنترل کنید.
اگر چنین باشد ما به هدف خود رسیدهایم که توانستهایم سهم کوچکی در بهبود کیفیت مسیر زندگی شما داشته باشیم.
