مدیریت ناب (Lean Management) چیست؟

احتمالاً درباره مفهوم مدیریت ناب (Lean Management) و محبوبیت روزافزون آن در دنیای کسب و کار شنیده‌اید.

جای تعجب نیست که مدیریت ناب اکنون در صنایع گسترده شده است. به نظر می‌رسد مفهوم ناب به دلیل ارزش‌های اصلی و تأثیر مثبت آن بر عملکرد کلی شرکت‌ها، یک ابزار مدیریت جهانی است.

شما می‌توانید مفهوم ناب را در هر فرآیند کسب و کار، از تولید گرفته تا بازاریابی و توسعه نرم‌افزار، به کار ببرید.

روش ناب به ۳ ایده بسیار ساده متکی است:

• دیدن ارزش از دید مشتری
• از بین بردن زوائد (چیزهایی که برای محصول نهایی ارزش خاصی ندارند)
• پیشرفت مداوم

اکنون بیایید بیشتر تحقیق کنیم و با اصول اساسی مدیریت ناب و اینکه از کجا ناشی می‌شود، آشنا شویم.

مدیریت ناب چیست و چگونه شروع شد؟

قبل از بررسی اصول اولیه مدیریت ناب، باید بدانید که روش ناب در مورد بهبود مستمر فرایندهای کار، اهداف و افراد است.

مدیریت ناب به جای کنترل کامل فرآیندهای کار و حفظ کانون توجه، مسئولیت و رهبری مشترک را تشویق می‌کند.

به همین دلیل دو ستون اصلی روش ناب عبارتند از:

• احترام به مردم
• پیشرفت مداوم

به هر حال، یک ایده یا برنامه خوب می‌تواند در هر سطح از سلسله‌مراتب متولد شود و ناب به افرادی که کار را انجام می‌دهند اعتماد می‌کند تا بگویند که کار چگونه باید انجام شود.

در حال حاضر، مدیریت ناب به طور گسترده‌ای در صنایع مختلف پذیرفته شده است. با این حال، این سیستم در واقع از سیستم تولید تویوتا گرفته شده که حدود ۷۰ سال پیش تأسیس شده بود.

تاریخچه روش مدیریت ناب

در اواخر دهه ۱۹۴۰، وقتی تویوتا اساس تولید ناب را پایه‌ریزی کرد، هدف آن‌ها کاهش فرآیندهایی بود که برای محصول نهایی ارزشی ندارند.

با این کار آن‌ها موفق به دستیابی به پیشرفت‌های چشمگیر در بهره‌‌وری، کارایی، زمان چرخه و مقرون به صرفه‌تر کردن فرایند شدند.

به لطف این تأثیر قابل توجه، تفکر ناب در بسیاری از صنایع گسترش یافته و به ۵ اصل اساسی مدیریت ناب تبدیل شده که توسط موسسه مدیریت ناب توصیف شده است.

در واقع، اصطلاح ناب توسط جان کرافچیک (مدیرعامل فعلی پروژه اتومبیل خودران گوگل وایمو) در مقاله “پیروزی سیستم تولید ناب” (Triumph of the Lean Production System) در سال ۱۹۸۸ ساخته شده است.

توسعه نرم‌افزار ناب

در سال ۲۰۰۳، مری و تام پوپندیک کتاب خود را با عنوان “توسعه نرم‌افزار ناب: یک جعبه ابزار چابک” (Lean Software Development: an Agile Toolkit) منتشر کردند. این کتاب توضیح می‌دهد که چگونه می‌توانید اصول اولیه روش ناب را در توسعه نرم‌افزار به کار بگیرید.

توسعه نرم‌افزار ناب به ۷ اصل می‌رسد. در آغاز، این روش چندان محبوبیتی کسب نکرد اما چند سال بعد، یکی از محبوب‌ترین روش‌های توسعه نرم‌افزار شد.

استارتاپ ناب (ناب در کسب و کار) چیست؟

اریک ریس، یک مهندس و کارآفرین زنجیره‌ای، متدولوژی مبتنی بر اصول ناب را برای کمک به موفقیت استارتاپ‌ها ایجاد کرد. در سال ۲۰۱۱، او ایده‌های خود را در کتابی به نام “استارتاپ ناب” (The Lean Startup) قرار داد. این مفهوم از ۵ اصل اساسی تشکیل شده است که هدف آن‌ها کمک به استارتاپ‌ها برای انعطاف‌پذیری بیشتر و پاسخگویی به تغییرات است.

از نظر کسب و کار، ناب این است که چرخه‌های توسعه محصول را کوتاه کرده و به سرعت کشف کند که آیا یک مفهوم خاص کسب و کار قابل اجرا است یا خیر. این روش همچنین توسط ساختارهای دولتی، متخصصان بازاریابی و دیگران استفاده می‌شود.

همانطور که مشاهده می‌کنید، مدیریت ناب یک شبه ایجاد نشده است. در عوض، به لطف بسیاری از مشاهدات و تمایل افراد به بهبود مستمر، به تدریج در حال تکامل است.

بنابراین، بیایید به اصول اساسی مدیریت ناب بپردازیم.

اصول پنج‌گانه مدیریت ناب

۱- ارزش را شناسایی کنید

هر شرکتی برای انجام چه کاری تلاش می‌کند؟ برای ارائه محصول یا خدماتی که مشتری آماده پرداخت هزینه آن است. برای این کار، شرکت باید ارزش افزوده‌شده توسط نیازهای مشتری را اضافه کند.

ارزش در مشکلی قرار دارد که می‌خواهید برای مشتری حل کنید. به طور خاص، در بخشی از راه‌حل که مشتری شما به طور فعال مایل به پرداخت آن است. هر فعالیت یا فرآیند دیگری که به محصول نهایی ارزشی اضافه نکنند، زوائد محسوب می‌شوند.

بنابراین ابتدا باید مقداری را که می‌خواهید تحویل دهید مشخص کنید و سپس به مرحله بعدی بروید.

۲- نگاشت جریان ارزش

این همان نقطه‌ای است که شما به معنای واقعی کلمه باید نقشه کار شرکت خود را ترسیم کنید. این کار باید شامل کلیه اقدامات و افرادی باشد که در ارائه محصول نهایی به مشتری نقش دارند. با این کار می‌توانید تشخیص دهید که چه بخشی از فرآیند هیچ ارزشی ندارد.

اصل ناب نگاشت جریان ارزش به شما نشان می‌دهد که در کجا ارزش تولید می‌شود و بخش‌های مختلف فرآیند چه مقدار ارزش تولید می‌کنند یا نمی‌کنند.

وقتی جریان ارزش خود را ترسیم کنید، برای شما بسیار آسان‌تر خواهد بود که ببینید کدام فرایندها متعلق به چه تیم‌هایی هستند و چه کسی مسئول اندازه‌گیری، ارزیابی و بهبود آن فرآیندها است. این تصویر کلی به شما امکان می‌دهد مراحلی را که ارزش ندارند، شناسایی کرده و از بین ببرید.

جمع‌بندی

مدیریت ناب برای بسیاری از سازمان‌ها جهت رشد و ارائه راه‌حل برای مشکلات مشتریان مفید است. شما ارزش واقعی مشتری را ارائه می‌دهید زیرا تمرکز اصلی بهینه‌سازی منابع است.

اصول روش ناب، تیم‌ها را قادر می‌سازد گردش کاری پایدار را بر اساس خواسته‌های واقعی مشتریان ایجاد کنند.

بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که هدف نهایی ناب بهبود مستمر است، به معنی این‌که هر کارمندی درگیر روند بهبود است.