مدیریت فرایندهای کسب و کار
مدیریت عملیات (Operations Management) چیست؟
از آنجا که همه شرکت‌ها دارای عملیات (یعنی روش‌های خاصی برای ایجاد خروجی مطلوب از منابع مختلف ورودی، اعم از تولید محصولات فیزیکی یا ارائه خدمات) هستند، خوب است که با اصول مدیریت این عملیات آشنا باشید. خصوصاً اینکه تسلط بر این اصول می‌تواند مستقیماً از اهداف کسب و کار شما پشتیبانی کند.
در این مقاله، شما را با پیشینه تاریخی و مفهوم فعلی مدیریت عملیات، اصول آن و فعالیت‌های روزمره که بر عهده مدیر عملیات است، آشنا خواهیم کرد.
مدیریت عملیات چیست؟
مدیریت عملیات (Operations Management) شامل برنامه‌ریزی، سازمان‌دهی و نظارت بر فرایندها است و برای سودآوری بالاتر بهبودهای لازم را اجرا می‌کند. این تغییرات در عملیات روزمره باید از اهداف استراتژیک شرکت پشتیبانی کند، بنابراین قبل از اجرای آن‌ها تجزیه و تحلیل و اندازه‌گیری عمیق فرایندهای فعلی انجام می‌شود.
پیشینه تاریخی مدیریت عملیات
مدیریت عملیات قبلاً مدیریت تولید (Production Management) نامیده می‌شد، که ریشه آن را در تولید به وضوح نشان می‌داد. از نظر تاریخی همه چیز با تقسیم تولید از اوایل دوران صنعتگران باستان آغاز شد، اما با اضافه کردن مفهوم قطعات قابل تعویض در قرن هجدهم و در نهایت انقلاب صنعتی، گسترش یافت.
زمانی که هنری فورد مفهوم معروف خط مونتاژ را معرفی کرد، مدیریت تولید برای بهبود بهره‌وری به یک موضوع مهم تبدیل شد. از دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰، این مفهوم یک رشته جداگانه را تشکیل داد و مفاهیم دیگری مانند تیلوریسم، برنامه‌ریزی تولید یا کنترل موجودی را شکل داد.
از آنجا که اقتصاد در کشورهای پیشرفته بتدریج به سمت خدمات‌دهی سوق پیدا می‌کند، کلیه عملکردهای شرکتی از جمله مدیریت محصول با آن ادغام می‌گردد. طرف خدمات نیز رویکرد خود را با بکارگیری اصول مدیریت محصول در برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی فرآیندها آغاز کرد، تا جایی که منطقی‌تر بود آن را مدیریت عملیات بنامیم.
ماهیت چند رشته‌ای مدیریت عملیات
اکنون مدیریت عملیات به همراه امور مالی و بازاریابی یک حوزه عملکردی چند رشته‌ای در شرکت‌ها است. این حوزه اطمینان حاصل می‌کند که از مواد و نیروی کار یا هر ورودی دیگر، در موثرترین و کارآمدترین روش ممکن در داخل یک سازمان استفاده می‌شود تا حداکثر میزان تولید به دست آید.
مدیریت عملیات مستلزم آشنایی با طیف گسترده‌ای از رشته‌ها است. این شامل مدیریت عمومی، کارخانه و مدیریت تعمیر و نگهداری تجهیزات به طور سنتی می‌شود. مدیر عملیات باید از سیاست‌های مشترک استراتژیک، برنامه‌ریزی اولیه مواد، سیستم‌های تولید و تجزیه و تحلیل آن‌ها باخبر باشد. اصول تولید و کنترل هزینه نیز از اهمیت برخوردار است.
مهارت‌های مورد نیاز مدیر عملیات
مهارت‌های مورد نیاز برای انجام چنین کارهایی به تناسب عملکرد متنوع است. مهم‌ترین مهارت‌ها عبارتند از:
توانایی های سازمانی: سازمان‌دهی فرایندها در سازمان نیاز به مجموعه مهارت‌هایی از برنامه‌ریزی و اولویت‌بندی از اجرا گرفته تا نظارت دارد. این توانایی‌ها در کنار هم به مدیر کمک می‌کند تا به بهره‌وری و کارایی دست یابد.
قابلیت‌های تحلیلی/درک فرآیند: توانایی درک فرآیندهای منطقه شما اغلب شامل درک گسترده‌ای از سایر عملکردها نیز می‌باشد. توجه به جزئیات اغلب برای عمیق‌تر شدن در تحلیل مفید است.
هماهنگی فرآیندها: هنگامی که فرآیندها مورد تجزیه و تحلیل و درک قرار گرفتند، می‌توان آن‌ها را برای حداکثر کارایی بهینه کرد. تصمیم‌گیری سریع در اینجا یک مزیت واقعی است و همچنین تمرکز روشنی بر حل مسئله دارد.
مهارت‌های مدیریت افراد: نقص در تعاملات با کارمندان یا مدیر ارشد می‌تواند به طور جدی به بهره‌وری آسیب برساند، بنابراین مدیر عملیات باید مهارت مدیریت افراد را داشته باشد تا بتواند با همکاران خود به درستی ارتباط برقرار کند. علاوه بر این، انتقال واضح و روشن وظایف و اهداف به عنوان انگیزه‌ای بزرگ و هدف‌گذاری برای همه به کار می‌رود.
خلاقیت: اگر مسائل در مسیر درست پیش نروند، مهارت‌های حل مسئله برای داشتن یک رویکرد خلاقانه ضروری است. اگر هم مسیر به درستی طی شود، خلاقیت به یافتن راه‌های جدید برای بهبود عملکرد شرکت کمک می‌کند.
علاقه به فناوری: برای درک و طراحی فرایندها در زمانی که عملیات به طور فزاینده‌ای به فناوری وابسته می‌شوند، علاقه به فناوری مهارتی است که نمی‌توان آن را دست کم گرفت. مدیران عملیات باید با رایج‌ترین فناوری‌های مورد استفاده در صنایع خود آشنا بوده و حتی درک عمیق‌تری از فناوری عملیاتی خاص در سازمان‌های خود داشته باشند.
اصول مدیریت عملیات
در ادامه دو روش مهم را خواهید یافت که برای درک نیروهای محرک تصمیم‌گیری در مورد برنامه‌ریزی، طراحی و سازمان‌دهی فرایندها مهم است.
هر دو از ایده تمرکز بر تحویل استقبال می‌کنند: حمایت از سازمان برای ارائه نتایج بهتر با ورودی بهینه مواد، تجهیزات، فناوری و منابع انسانی.
۱۰ اصل مدیریت عملیات راندال شفر
راندال شفر یک متخصص باتجربه در زمینه تولید و مدیریت عملیات، یک فیلسوف صنعتی و سخنران در کنفرانس‌هایی است که توسط APICS، انجمن پیشرو مدیریت زنجیره تأمین و مدیریت ایالات متحده برگزار می‌شود. وی لیستی از ۱۰ اصل مدیریت عملیات خود را در یک کنفرانس APICS در سال ۲۰۰۷ ارائه داد و گفت که نقض این اصول باعث کشمکش شرکت‌های تولیدی ایالات متحده شده است.
- واقعیت: مدیریت عملیات باید به جای تکنیک‌ها بر روی مسئله متمرکز شود، زیرا هیچ ابزاری به خودی خود راه‌حلی جهانی ارائه نمی‌دهد.
- سازمان: فرآیندهای تولید بهم پیوسته‌اند. برای دستیابی به نتیجه‌ای مشابه در سود، همه عناصر باید قابل پیش‌بینی و سازگار باشند.
- مبانی: قانون پارتو در مورد عملیات نیز قابل اجرا است: ۸۰٪ موفقیت ناشی از حفظ دقیق سوابق و رشته‌ها است و تنها ۲۰٪ حاصل استفاده از تکنیک‌های جدید برای فرآیندها می‌باشد.
