زنجیره ارزش چیست؟

وجه رقابتی کسب و کار شما چیست؟ ارزش پیشنهادی (Value Proposition) به کسب و کارها کمک می‌کند تا آنچه را که آنها را از رقبا متمایز می‌کند تشخیص دهند. اما چگونه می‌توانید بگویید که آیا فعالیت‌های تجاری شما بیشترین ارزش را برای مشتریان ایجاد می‌کند و حاشیه سود زیادی دارد؟

زنجیره ارزش چیست؟

یک زنجیره ارزش برای توصیف کلیه فعالیت‌های تجاری مورد نیاز برای ایجاد یک محصول از ابتدا تا پایان استفاده می‌شود (به عنوان مثال ، طراحی ، تولید ، توزیع و غیره).  تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش ، مدل‌های بصری از این فعالیت‌ها را به کسب و کارها می‌دهد.

با استفاده از این تجزیه و تحلیل ، می‌توانید برای ایجاد مزیت رقابتی ، بهبود کارایی و افزایش حاشیه سود قدم بردارید. بیایید با نگاهی عمیق‌تر به تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش بپردازیم و یاد بگیریم که چگونه می‌توانید فعالیت‌های تجاری خود را تحلیل کنید.

تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش چیست؟

تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش روشی است که کسب و کارها می‌توانند فعالیت‌های خود را برای ایجاد محصول تجزیه و تحلیل کنند. پس از تجزیه و تحلیل فعالیت‌ها ، یک کسب و کار می‌تواند از نتایج برای ارزیابی راه‌های بهبود مزیت رقابتی خود استفاده کند.

مزیت رقابتی

مزیت رقابتی چیزی است که کسب و کار شما را از رقبا جدا می‌کند. و برای ایجاد مزیت ، شما نیاز به یک ایده روشن از بازار هدف خود ، منافعی که محصول شما برای بازار هدف فراهم می‌کند  و درک کاملی از رقبا و پیشنهادات آنها دارید.

یک کسب و کار می‌تواند در یکی از زمینه‌های زیر یک مزیت رقابتی بدست آورد.

1. رهبری هزینه

هدف از استراتژی رهبری هزینه ، تبدیل شدن به ارائه دهنده کمترین هزینه در صنعت یا بازار شما است. شرکت‌هایی که با یک استراتژی کم هزینه‌ای برتری دارند از راندمان عملیاتی بالایی برخوردار بوده و از مواد و منابع کم هزینه استفاده می‌کنند تا قیمت کلی محصول یا خدمات خود را کاهش دهند.

مثال‌های رهبری هزینه: مک دونالد و والمارت

2. تمایز

با یک استراتژی تمایز ، با ارائه یک محصول یا خدمات منحصر به فرد یا بسیار تخصصی ، مزیت رقابتی به دست می‌آید. کسب و کار باید وقت و منابع خود را به نوآوری ، تحقیق و توسعه اختصاص دهد. یک استراتژی متفاوت و متمایز موفق به کسب و کار اجازه می‌دهد برای محصول یا خدمات خود قیمتی برتر را تعیین کند.

نمونه‌های متمایز: Starbucks و Apple

برای تلاش‌های متمرکز بهتر است یک مزیت رقابتی واحد را انتخاب کنید. بسته به اینکه استراتژی رقابتی شما چیست هدف تحلیل زنجیره ارزش خود را انتخاب کنید ، کاهش هزینه‌ها یا تمایز برای بهبود حاشیه‌ها خواهد بود. سپس شما می‌توانید ایده شفافی در مورد اهداف کسب و کار خود داشته باشید، چگونگی این که می‌خواهید ارزش خود را تأمین کنید می‌تواند دامنه تغییراتی که ممکن است برای بهبود کارآیی لازم باشد را کاهش دهد.

تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش پورتر

استاد دانشکده بازرگانی هاروارد ، مایکل پورتر ، در کتاب خود “مزیت رقابتی” یک مدل زنجیره ارزش ساده را معرفی کرد. وی مراحل انجام تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش و تقسیم فعالیت‌های تجاری را به دو دسته اصلی و پشتیبانی تقسیم کرد.

مراحل تحلیل زنجیره ارزش

تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش نیاز به تحقیق دارد و برای توسعه می‌تواند زمان‌بر باشد. در زیر کلیه اقدامات لازم برای ایجاد یک تحلیل زنجیره ارزش لیست شده است:

1. فعالیت‌های اصلی و پشتیبانی کسب و کار را تعیین کنید.

فعالیت‌های اولیه و پشتیبانی، زنجیره ارزش را تشکیل می‌دهند. آنها شامل هر اقدام مورد نیاز در توسعه محصول یا خدمات ، از مواد اولیه تا محصول نهایی هستند.

2. ارزش و هزینه فعالیت‌ها را تجزیه و تحلیل کنید.

تیمی که وظیفه ایجاد تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش را بر عهده دارد باید طرحی را در نظر بگیرد که هر فعالیت برای مشتریان و کسب و کار به عنوان یک کل ارزش قائل است. فعالیت را با مزیت رقابتی که می‌خواهید به آن برسید (رهبری هزینه یا تمایز) مقایسه کنید و ببینید که آیا این هدف را پشتیبانی می‌کند یا خیر.

پس از اتمام تجزیه و تحلیل ارزش ، به هزینه‌های فعالیت‌ها توجه کنید. آیا فعالیت کار فشرده است؟ هزینه مواد اولیه X چقدر است؟ پرسیدن سؤالات مشابه با اینها به شناسایی اینکه کدام فعالیت‌ها مقرون به صرفه هستند و کدام یک نیست، کمک می‌کند. این جایی است که زمینه‌هایی برای بهبود قابل شناسایی است.

3. فرصت‌ها را برای به دست آوردن مزیت رقابتی مشخص کنید.

پس از اتمام تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش ، ذینفعان اصلی در کسب و کارها می‌توانند یک نمای کلی از تعالی کسب و کار را ببینند و این چشم‌انداز را داشته باشند که پیشرفت‌های عملیاتی را در کجا می‌توان مشاهده کرد.

با تغییرات جزئی که پیشرفت‌هایی را ایجاد می‌کنند و نتایج با تأثیر بالایی را ارائه می‌دهند شروع کنید. بعد از مشخص شدن و اقدام آسان، شما و تیمتان می‌توانید با چالش‌های بزرگتری که ممکن است مانع بهره‌وری باشد مقابله کنید.

تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش به کسب و کارها ایده واضح می‌دهد که چگونه می‌توانند اقدامات و فرآیندهای خود را تنظیم کنند تا بیشترین ارزش را در بازار هدف خود داشته باشند و حاشیه سود را برای شرکت افزایش دهند.

فعالیت‌های اولیه و پشتیبانی

شناسایی فعالیت‌های اولیه و حمایتی اولین گام برای ایجاد یک تحلیل زنجیره ارزش است. اینها فرایندها و سیستم‌های کلیدی هستند که یک کسب و کار برای توسعه محصول یا خدمات از آن استفاده می‌کند.

فعالیت‌های اولیه

پنج فعالیت اصلی وجود دارد و آنها شامل کلیه اقداماتی هستند که به ایجاد یک کسب و کار ختم می‌شوند.

1. تدارکات ورودی

اینگونه است که قبل از تولید محصول یا خدمات نهایی ، مواد و منابع از تأمین کنندگان بدست می آید.

2. عملیات

عملیات عبارتند از نحوه تولید مواد و منابع و در نتیجه محصول یا خدمات نهایی ارائه می شود.

3. تدارکات خارج از محدوده

پس از اتمام یک محصول یا خدمات ، باید توزیع شود. تدارکات خارج از محدوده این فرایند تحویل را توصیف می کند.

۴- بازاریابی و فروش

بدین ترتیب محصول یا خدمات شما به بازار هدف ایده‌آل شما ارائه و فروخته می‌شود.

۵- خدمات

این پشتیبانی از کسب و کار برای مشتری است که می‌تواند شامل پشتیبانی و آموزش محصول ، ضمانت‌نامه و تضمین باشد.

فعالیت‌های پشتیبانی

فعالیت‌های پشتیبانی به فعالیت‌های اصلی در ایجاد مزیت نسبت به رقبا کمک می‌کنند و شامل موارد زیر می‌شوند:

1. زیرساخت شرکت

این مستلزم تمام سیستم‌های مدیریتی ، مالی و حقوقی است، که یک کسب و کار برای تصمیم گیری در مورد کسب و کار و مدیریت موثر منابع در نظر می‌گیرد.

2. مدیریت منابع انسانی

مدیریت منابع انسانی شامل کلیه فرایندها و سیستم‌های درگیر در مدیریت کارمندان و استخدام کارمندان جدید است. این امر به ویژه برای شرکت‌هایی که خدمات حضوری ارائه می‌دهند بسیار مهم است و کارمندان می‌توانند دارای یک مزیت عالی رقابتی باشند.

3. توسعه فناوری

توسعه فناوری به نوآوری در کسب و کار کمک می‌کند. و از فن آوری می‌توان در مراحل مختلف زنجیره ارزش استفاده کرد تا با افزایش راندمان یا کاهش هزینه‌های تولید ، برتری بیشتری نسبت به رقبا کسب کنید.

۴- تدارکات

به این ترتیب منابع و مواد برای یک محصول تهیه می‌شود و تأمین کنندگان پیدا می‌شوند. هدف این است که منابع با کیفیت متناسب با بودجه کسب و کار پیدا کنید.

در ادامه پیشنهاد می‌کنیم مقاله “پنج دلیل برای مدل‌ سازی زنجیره ارزش سازمان شما” را مطالعه کنید.

مثال تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش

تحلیل زنجیره ارزش به کسب و کارها اجازه می‌دهد فعالیت‌های خود را بررسی کرده و فرصت‌های رقابتی را پیدا کنند. به عنوان مثال ، مأموریت مک دونالد تهیه کالاهای غذایی ارزان قیمت برای مشتریان است. تجزیه و تحلیل به مک دونالد کمک می‌کند تا زمینه‌هایی را برای پیشرفت و فعالیت‌هایی که به محصولات و خدمات یا فعالیت‌های آنها کمک می‌کند ، شناسایی کند.

در زیر مثالی از تحلیل زنجیره ارزش برای مک دونالد و استراتژی رهبری هزینه آن آورده شده است.

تدارکات ورودی

مک دونالد برای تهیه مواد اولیه برای مواد غذایی و آشامیدنی‌های خود از قبل تامین کنندگان کم هزینه‌‌ای را انتخاب کرده است. این منابع برای آنها کالاهایی مانند سبزیجات ، گوشت و قهوه تأمین می‌کند.

عملیات

شرکت دارای حق اعطای نمایندگی (franchise) است و هر مکان مک دونالد متعلق به یک شعبه است. بیش از ۳۷۰۰۰ مکان مک دونالد در سراسر جهان وجود دارد.

تدارکات خارج از محدوده

مک دونالد به جای رستوران‌های رسمی ، دارای رستوران‌هایی سریع و معمولی است که روی سرویس‌های سرپایی ، سلف سرویس و سرویس به رانندگان متمرکز هستند.

بازاریابی و فروش

استراتژی‌های بازاریابی آن روی رسانه‌ها و تبلیغات چاپی متمرکز است ، از جمله پست‌های رسانه‌های اجتماعی ، تبلیغات مجله‌ها ، بیلبوردها و غیره.

خدمات

مک دونالد تلاش می‌کند تا به مشتری خدمات با کیفیت بالا ارائه کند. و برای این منظور هزاران کارمند خود را آموزش‌های عمیق داده است، و مزایایی در اختیار آنها قرار می‌دهد تا بتوانند به بهترین وجه به مشتریان خود کمک کنند.

جمع بندی

تحلیل زنجیره ارزش به شما در شناسایی نواحی که نیاز به بهبود دارند و فعالیت‌هایی که بیشترین ارزش را برای مشتری و کسب و کار به عنوان یک کل خلق می‌کند، کمک می‌کند. حذف کردن فعالیت‌های ناکارآمد کسب و کار سرعت تولید، مزایای رقابتی و حاشیه سود را افزایش می‌دهد.