دوره تحلیل کسب و کار BABOK

دوره تحلیل کسب‌وکار BABOK به ۶ حوزه دانشی و ده‌ها تکنیک کاربردی در تحلیل کسب‌و‌کار می‌پردازد تا تحلیلگر کسب‌وکار بتواند با تحلیل استراتژیک کسب‌وکار، مسائل و فرصت‌های کسب‌وکار را شناسایی کند، و سپس با شناخت و تحلیل نیازمندی‌ها و انتظارات ذی‌نفعان و در نهایت طراحی و پیشنهاد راه‌حل و ارزیابی اثربخشی آن‌ها، خلق ارزش کند. این دوره برای کسب کامل مهارت‌های یک تحلیلگر کسب‌وکار برای استفاده در هر صنعت یا سازمانی طراحی شده است.

در این دوره مفاهیم، مهارت و تکنیک‌های تحلیل کسب و کار براساس استاندارد BABOK و طبق منابع موردتائید IIBA آموزش داده می‌شود. 

تمپلیت فارسی انجام کامل و صفر تا صد تحلیل کسب‌وکار با فرمت Word، به همراه نمونه خروجی فارسی کامل یک پروژه تحلیل کسب‌وکار (خروجی یک پروژه واقعی و ایرانی) در این دوره ارائه می‌شود تا شرکت‌کنندگان پس از دوره بتوانند براساس آن، تحلیل کسب‌وکار کامل را برای سازمان خود یا هر سازمان دیگری انجام دهند.

در این دوره، برای آموزش مطالب از برگزاری کارگاه‌های گروهی، بررسی نمونه‌های واقعی و Case Study، ارائه مثال‌های مختلف از پروژه‌های داخلی و خارجی و همچنین تماشا و تحلیل فیلم‌های آموزشی استفاده می‌شود. 

• تحلیل کسب و کار چیست؟
• تحلیلگر کسب و کار به چه کسی می‌گویند؟
• علت توجه روز افزون به حوزه تحلیل کسب و کار در دنیا چیست؟
• جایگاه تحلیل کسب و کار در کشور
• تحلیل کسب‌وکار: شغل یا نقش؟
• مسیر شغلی تحلیل کسب و کار
• مدل‌های متفاوت پیاده‌سازی تحلیل کسب و کار در سازمان‌ها
• آشنایی با نرم‌افزارهای حوزه تحلیل کسب و کار

قسمت دوم: آشنایی با BABOK

• معرفی انواع منابع و مراجع حوزه تحلیل کسب و کار
• معرفی موسسه IIBA
• معرفی ساختار و کلیات راهنمای BABOK
• آشنایی با حوزه‌های دانشی و تکنیک‌ها
• ارائه فرایند گام به گام تحلیل کسب و کار براساس BABOK
• ارائه قالب‌های آماده و سریع از مستندات و فرم‌های لازم (فارسی و انگلیسی) برای انجام وظایف و تکنیک‌های تحلیل کسب و کار در فرمت Word

قسمت سوم: مدل مفاهیم کلیدی تحلیل کسب و کار

• آشنایی با مدل BACCM
• تعریف مفاهیم کلیدی شامل:
  • نیاز
  • راهکار
  • ارزش
  • تغییر
  • ذی‌نفعان
  • بستر
• کارگاه استفاده عملی مدل مفاهیم کلیدی کسب و کار در یک مثال واقعی ایرانی
• بررسی Case Study یک شرکت بین‌المللی حوزه گردشگری در استفاده از مفاهیم کلیدی

قسمت چهارم: تحلیل استراتژی

• آشنایی با وظایف تحلیل استراتژی
• ارزیابی وضع موجود
• ارزیابی ریسک‌ها
• تعریف وضع مطلوب
• تعریف استراتژی تغییر
• ارائه حداقل ۲ نمونه اجراشده تحلیل استراتژی در پروژه واقعی
• بررسی و تمرین تکنیک‌های حوزه تحلیل استراتژی
• تهیه پرونده تجاری

قسمت پنجم: برنامه‌ریزی و نظارت بر تحلیل کسب و کار

• آشنایی با وظایف برنامه‌ریزی و نظارت بر تحلیل کسب و کار
• برنامه‌ریزی رویکرد تحلیل کسب و کار
• برنامه‌ریزی تعامل ذی‌نفعان
• معرفی حداقل ۳ متد کاربردی برای مدیریت ذی‌نفعان
• بررسی Case Study مدیریت ذی‌نفعان در یک پروژه واقعی ایرانی در حوزه نفت و گاز
• بررسی Case Study مدیریت ذی‌نفعان در یک پروژه واقعی ایرانی در حوزه محصولات فرهنگی
• بررسی Case Study یک شرکت بین‌المللی مواد غذایی با تماشا و تحلیل فیلم
• برنامه‌ریزی حاکمیت تحلیل کسب و کار
• برنامه‌ریزی مدیریت اطلاعات تحلیل کسب و کار
• شناسایی بهبودهای عملکرد تحلیل کسب و کار
• بررسی و تمرین تکنیک‌های حوزه برنامه‌ریزی و نظارت بر تحلیل کسب و کار
• کارگاه انجام وظایف برنامه‌ریزی و نظارت بر تحلیل کسب و کار

قسمت ششم: احصا و استخراج الزامات و نیازمندی‌ها

• آشنایی با وظایف احصا و استخراج الزامات و نیازمندی‌ها
• آمادگی جهت احصا
• انجام احصای نیازمندی‌ها
• بررسی حداقل ۵ تکنیک حوزه استخراج نیازمندی‌ها همراه با ارائه و تحلیل نتایج حاصل از اجرای تکنیک‌ها در پروژه‌های واقعی
• بررسی ۵ چالش اصلی احصای نیازمندی‌ها در سازمان‌های ایرانی به همراه راه‌حل آن‌ها
• بررسی نمونه خروجی احصای نیازمندی‌ها در یک پروژه واقعی ایرانی در حوزه نفت و گاز
• کارگاه شبیه‌سازی وظایف و تکنیک‌های احصای نیازمندی‌ها
• مشاهده و تحلیل فیلم واقعی از اجرای تکنیک‌های استخراج نیازمندی‌ها
• تائید نتایج
• اطلاع‌رسانی نتایج
• مدیریت مشارکت ذی‌نفعان
• بررسی Case Study استخراج نیازمندی‌ها در پروژه واقعی شرکت ایرانی در حوزه ارتباطات
• بررسی Case Study یک شرکت بین‌المللی نرم‌افزاری در حوزه مدیریت مشارکت ذی‌نفعان با تماشا و تحلیل فیلم

قسمت هفتم: مدیریت چرخه حیات نیازمندی‌ها

• آشنایی با وظایف مدیریت چرخه حیات نیازمندی‌ها
• ارزیابی تغییرات نیازمندی‌ها
• تصویب نیازمندی‌ها
• ردیابی نیازمندی‌ها
• بررسی انواع ردیابی نیازمندی‌ها و پیاده‌سازی ردیابی در نرم‌افزار
• بررسی کاربرد ردیابی نیازمندی‌ها و ماتریس آن
• اولویت‌بندی نیازمندی‌ها
• بررسی و اجرای عملی حداقل ۵ متد اولویت‌بندی نیازمندی‌ها 
• کارگاه اولویت‌بندی نیازمندی‌ها
• مشاهده و تحلیل فیلم واقعی از اولویت‌بندی نیازمندی‌ها
• نگهداری نیازمندی‌ها

قسمت هشتم: تحلیل نیازمندی‌ها و تعریف طراحی

• آشنایی با وظایف تحلیل نیازمندی‌ها و تعریف طراحی
• مدل‌سازی نیازمندی‌ها
• بررسی جامع و عملی حداقل ۵ تکنیک پرکاربرد در مدل‌سازی نیازمندی‌ها
• کارگاه مدل‌سازی نیازمندی‌ها با Case Study واقعی
• بررسی حداقل ۳ مورد Case Study واقعی از مدل‌سازی در پروژه‌های مختلف
• صحه‌گذاری نیازمندی‌ها
• اعتباردهی نیازمندی‌ها
• تعریف گزینه‌های طراحی
• تحلیل ارزش بالقوه و پیشنهاد راهکار
• بررسی تکنیک‌های ارزیابی راهکارها
• مشاهده و تحلیل فیلم واقعی از طراحی و ارائه راهکار براساس BABOK در Case Study یک شرکت بین‌المللی در حوزه مواد غذایی

قسمت نهم: ارزیابی راهکار

• آشنایی با وظایف ارزیابی راهکار
• اندازه‌گیری عملکرد راهکار
• تحلیل عملکرد راهکار
• ارزیابی محدودیت‌های سازمانی
• ارزیابی محدودیت‌های راهکار
• پیشنهاد اقدامات اصلاحی جهت افزایش ارزش
• بررسی چالش‌های واقعی ارزیابی راهکار در سازمان‌های ایرانی

قسمت دهم:‌ زوایای دید و شایستگی‌ها

• بررسی ۵ پرسپکتیو (زاویه دید) در تحلیل کسب و کار
• بررسی شایستگی‌های تحلیلگر کسب و کار

قسمت یازدهم: مدارک تحلیل کسب و کار

• معرفی انواع مدارک بین‌المللی تحلیل کسب و کار در دنیا
• معرفی الگوی مدارک IIBA و شرایط کلی اخذ آن
• معرفی کامل شرایط اخذ مدارک ECBA، CCBA و CBAP
• بررسی کامل بارم‌بندی و درصد هر بخش راهنمای BABOK در امتحان بین‌المللی
• بررسی چالش‌های واقعی در اخذ مدرک
• معرفی و بررسی منابع ارزشمند در حوزه آمادگی آزمون
• بررسی و حل تشریحی حداقل ۳۰ سوال از آزمون بین‌المللی

قسمت دوازدهم: جمع‌بندی و پرسش و پاسخ

• معرفی و به اشتراک گذاری منابع آنلاین و سایت‌های ارزشمند فارسی و انگلیسی
• به اشتراک‌گذاری حداقل ۱۰ کتاب ارزشمند و کمیاب در حوزه تحلیل کسب و کار
• به اشتراک‌گذاری حداقل ۵۰ مقاله فارسی ارزشمند در حوزه تحلیل کسب و کار
• جمع‌بندی مباحث و رفع اشکال

به دنیای تحلیل کسب‌وکار خوش آمدید! دنیایی پر از چالش، یادگیری‌های جدید و تغییرات فراوان که به افرادی شایسته و ماهر نیاز دارد که این تغییرات را درک کنند و بتوانند برای پیشرفت همگام با آن، راهکار ارائه دهند.

تحلیل کسب‌وکار همواره در صنایع مختلف و در سطوح مختلف کاری، وجود داشته است. از اولین تولیدکننده‌ای که برای تولید محصولش به نیاز مشتری رجوع کرد، تحلیل کسب‌وکار شروع شد. در پی آن، تحلیل استراتژی، تحلیل رفتار مصرف‌کننده، تحلیل بازار و رقبا، تحلیل فرایندها، تحلیل‌های مالی و … به اجزای دیگری از تحلیل کسب‌وکار تبدیل شدند؛ تا جایی که امروزه متخصصان هرکدام از این حوزه‌ها، خود را تحلیلگر کسب‌وکار می‌دانند، اما باید دقت کرد که تحلیل کسب‌وکار تجمیع و برآیند همه این‌هاست و به یک حوزه خاص محدود نمی‌شود.

اما چرا تحلیل کسب‌وکار در دنیای امروز این‌قدر مهم شده است؟

پاسخ این سؤال در انبوه پروژه‌هایی است که به‌صورت داخلی در سازمان یا برای کارفرماها و مشتریان اجرا شده‌اند؛ ولی موفقیت‌آمیز نبوده‌اند و در آخر آن ارزشی که انتظار می‌رفته، محقق نشده است. جالب است بدانید، براساس تحقیقات انجام‌شده، مهم‌ترین دلیل شکست پروژه‌های سازمانی این است که نیازهای ذی‌نفعان آن به‌درستی شناسایی و تحلیل نشده‌اند. برای این که درک بهتری از این موضوع حاصل شود، کمی به وضعیت موجود، مشکلات و نیازهای سازمانی که در آن کار می‌کنید بیندیشید؛ شما همواره با مشکلات یا سؤالاتی ازاین‌دست روبرو هستید:

• چرا درصد قابل‌توجهی از مشتریان ما ناراضی هستند؟
• چرا ریزش مشتریان ما زیاد است؟
• چرا پروژه‌های ما به آن اهداف و ارزش‌هایی که تعیین کرده بودیم، دست پیدا نمی‌کنند؟
• چرا استعفای کارکنان ما زیاد است؟
• چرا هزینه‌هایمان افزایش پیدا کرده است؟
• چرا نمی‌توانیم هم‌پای رقبایمان در بازار حرکت کنیم؟
• چرا فرایندهای سازمانی ما کند و دست‌وپاگیر هستند؟
• چرا نوآوری در سازمان ما مرده است؟
• چرا محصولات ما با نیازهای مشتریانمان هم‌خوانی ندارد؟
• چرا فروش خوبی نداریم؟
• و …

سازمانی نیست که بگوید با یک یا چند مورد ازاین‌قبیل مسائل دست‌وپنجه نرم نمی‌کند. حال براساس آن که سازمان موردنظر، دولتی باشد یا خصوصی، در فضای رقابتی باشد یا انحصاری و … ممکن است این مسائل متفاوت شوند، اما همگی در این نکته که همواره در سازمان مسائلی وجود دارد، مشترک هستند. آیا تابه‌حال روزی در دوران کاری شما بوده که بگویید سازمانتان هیچ‌گونه مشکلی ندارد؟ هیچ سازمانی نیست که در همه زمینه‌ها سرآمد باشد و مشکلی پیدا نکند. دیگر مهم نیست شما در بانک ملی کار می‌کنید یا شرکت دیجی‌کالا، یا شرکت شاتل یا یک شرکت نوپا در حوزه خدمات مالی نوآورانه. در هر سازمانی که باشید و در هر سمتی که باشید، شما مسئله یا فرصت‌هایی در پیش رو دارید، پس باید آن‌ها را تحلیل کنید و برایش راهکار ارائه دهید.

تحلیلگران کسب‌وکار هم با رهبران و مدیران ارشد و هم با مشتریان و کاربران کسب‌وکارها ارتباط برقرار می‌کنند تا بفهمند که چگونه تغییرات در محصولات، خدمات، نرم‌افزار و سخت‌افزار می‌تواند کارایی یک کسب‌وکار را بالا ببرد، بهبود ایجاد کند و ارزش را افزایش دهد. آن‌ها باید راهکارهایی را تعریف و ارائه کنند تا بتوانند بین آنچه از لحاظ فناوری امکان‌پذیر است و از لحاظ مالی و عملکردی منطقی است، تعادل برقرار کنند.

توجه کنید که تا اینجا فقط مسائل سازمانی را مورد توجه قرار دادیم. به غیر از مسائل، هر سازمانی با تعدادی فرصت هم روبرو است که استفاده به‌موقع و مناسب از آن‌ها می‌تواند موجب پیشرفت بیشتر سازمان شود. شناخت این فرصت‌ها، طراحی فرایندی برای رسیدن به آن‌ها و در نهایت خلق ارزش برای ذی‌نفعان نیز از وظایف تحلیلگران کسب‌وکار است. باتوجه‌به آنچه که گفتیم، می‌توانیم تصور کنیم که تحلیلگران کسب‌وکار در هر سمت و جایگاهی که باشند، به دنبال شناخت مسائل و نیازمندی‌ها و ارائه راهکار برای حل آن‌ها هستند.

بنا بر آنچه که گفته شد، انتظار داریم منبعی به‌عنوان مرجع اصلی برای تحلیل کسب‌وکار در اختیار داشته باشیم. تاکنون در دنیا موسسات مختلفی روی موضوع تحلیل کسب‌وکار کار کرده و راهنماهایی در این حوزه ارائه داده‌اند. BABOK مخفف Business Analysis Body of Knowledge به معنی «مجموعه دانش تحلیل کسب و کار»، چارچوبی است که تشریح می‌کند تحلیل کسب و کار چیست و چه وظایفی به عنوان اجزای تحلیل کسب و کار باید انجام شود و چه تکنیک‌ها و مهارت‌هایی برای انجام این وظایف لازم است؛ این چارچوب توسط IIBA (مخفف International Institute of Business Analysis) گردآوری و منتشر شده است.

چارچوب پیکره دانش تحلیل کسب و کار (BABOK) چارچوبی جهانی و شناخته شده در تحلیل کسب‌وکار است. راهنمای BABOK منعکس کننده این واقعیت است که تحلیل کسب و کار پیوسته در حال تکامل و نزدیک شدن به کاربری عملی در بسیاری از جنبه‌ها و حوزه هاست. این استاندارد تعیین کننده مهارت‌ها و دانشی است که مدیران از تحلیلگر ماهر در حوزه کسب‌وکار انتظار دارند.

هر وظیفه (تسک) در چارچوب BABOK به رسیدن به هدف تحلیل کسب و کار که رسیدن به یک راه‌حل (Solution) برای نیازمندی‌های ذی‌نفعان کسب و کار است، کمک می‌کند. BABOK به طور مستمر تحول و تغییر را در تحلیل کسب و کار را لحاظ می‌نماید. در حال حاضر ویرایش سوم این چارچوب منتشر شده و در دسترس قرار دارد. ساختار BABOK شامل فصول زیر می‌باشد:

• مفاهیم کلیدی تحلیل کسب و کار: تعاریف و اصطلاحات اصلی را در تحلیل کسب و کار تعریف می‌کند.
• حوزه‌های دانش: در این زمینه، چارچوب تحلیل کسب و کار، ۶ حوزه دانشی را تعریف می‌کند که شامل برنامه‌ریزی، استخراج نیازمندی‌ها، مدیریت چرخه عمر نیازمندی‌ها، تحلیل استراتژی، تحلیل نیازمندی‌ها و ارزیابی راه‌حل‌ها می‌باشد.
• شایستگی‌های اساسی: این بخش، رفتارها، ویژگی‌ها، دانش و شخصیت موردنیاز تحلیلگر کسب و کار را تعریف می‌کند.
• تکنیک‌ها: این قسمت ۵۰ تکنیک متداول و پرکاربرد حوزه تحلیل کسب و کار را معرفی می‌نماید.
• دیدگاه‌ها: این قسمت ۵ دیدگاه متفاوت در خصوص تحلیل کسب و کار را بحث می‌کند.

در این دوره، با مفاهیم و کاربردهای هرکدام از این مباحث آشنا شده و تکنیک‌های کاربردی منتخب تحلیل کسب و کار نیز بحث و تمرین می‌شود. از لحاظ کاربرد نیز این دوره به شما کمک می‌کند در سازمانتان یا واحدتان وضعیت فعلی و مطلوب را تحلیل و ترسیم و گام‌های عملی برای رسیدن به آن را اجرا کنید، و اگر دانشجو هستید در این دوره مهارتی را به دست می‌آورید که بتوانید با آن به سازمان‌ها کمک بزرگی کنید.

بابک هزاوه، دکترای مدیریت سیستم‌ها از دانشگاه تهران