تصمیم‌گیری
فرایند تصمیم‌گیری در کسب و کار (نظریه سایمون)
فرایند تصمیم گیری در کسب و کار همیشه از یک روش متداول و استاندارند و یا یک فرایند مدل سازی دقیق و مشخص پیروی نمی‌کند.
هر فرد برای تصمیم گیری چه در شرکت یا سازمان و چه در زندگی شخصی باید دو جنبه زیر را در نظر بگیرد:
- جنبه های منطقی و تحلیلی
- جنبه احساسات و خلق و خوی شخصی
با در نظر گرفتن این دو جنبه، فردی که در فرایند تصمیم گیری در کسب و کار دخیل است، همچنان با یک فاکتور سوم به نام زمان نیز مواجه می‌شود.
در این مقاله ۴ نوع شخصیت اغلب به شدت بر روند تصمیم گیری کسب و کار تاثیر می‌گذارند که عبارتند از:
- شخصیت تحلیلی: دارای آرامش کم و احساسات کم
- شخصیت عملگرا و واقع بین: کنترل شده
- شخصیت احساسی: با اعتماد به نفس پایین
- شخصیت معنادار: معتدل و احساسی
هیچ شخصیت ایده آلی برای تصمیم گیرنده وجود ندارد و این بستگی به موقعیت، ارزش ها، فرهنگ و حتی دوره ای است که سازمان از آن گذر می‌کند.
فرایند تصمیم‌گیری در کسب و کار طبق نظریه هربرت سایمون
طبق نظر هربرت سایمون (برنده جایزه نوبل و استاد دانشگاه کارنگی ملون)، فرایند تصمیم گیری کسب و کار دارای سه مرحله است:
- چشم انداز: تجزیه و تحلیل مشکل
- تصور و ادراک: ایجاد راه حل
- تصمیم گیری: قضاوت و انتخاب یکی از راه حل ها
سایمون عقیده دارد که جنبه عقلانی تصمیم گیری محدود به به حداکثر رساندن راه حل است. آنچه باید به دنبال آن بود راه حل ایده آل نیست بلکه رضایت بخش ترین راه حل است. بنابراین تاکید بیشتر بر روی نیاز به در نظر گرفتن جنبه عاطفی تصمیم گیری سازمانی است.
سایمون همچنین تصمیمات را به سه نوع تقسیم می‌کند:
۱- تصمیمات برنامه ریزی شده: تکراری و روتین که می‌تواند هدف فرایند اتوماسیون یا خودکارسازی کسب و کار باشد.
۲- تصمیمات برنامه ریزی نشده: جایی که تصمیم گیرنده باید از قضاوت، شهود و خلاقیت خود استفاده کند.
۳- تصمیمات نیمه برنامه ریزی شده: این تصمیم ترکیبی از دو نوع بالاست. در اینجا پشتیبانی از سیستم های اطلاعاتی و همچنین قضاوت، تجربه و درک زمینه تصمیم گیری وجود دارد.
بر این اساس سایمون نظریه «عقلانیت محدود» را ارائه داده است. همان‌طور که گفتیم ۳ عامل بر روی تصمیمات اثر می‌گذارند که شامل منطق، ادراک و زمان هستند. این برخلاف نظریه‌های تصمیم‌گیری است که نگاه ریاضی‌وار و محاسباتی به بحث تصمیم‌گیری دارند. در واقع در تصمیم‌گیری‌ها نهایت محاسبه و منطق لحاظ نمی‌شود.
لازم است مدیران به این نکته مهم در نظریه سایمون همواره توجه کنند.
