نقش معماری سازمانی در توسعه کشورها

کشورهای در حال توسعه در تکنیک‌های استفاده از داده‌ها نسبت به کشورهای توسعه‌ یافته به دلیل وجود معماری استاندارد فناوری اطلاعات در کشورهای توسعه یافته، متفاوت هستند. ایده جهانی شدن در دوران نوین، نیاز مبرم به اشتراک گذاری اطلاعات بین کشورهای در حال توسعه، جهت ارتقاء بهتر در زمینه‌های اجتماعی-اقتصادی و علم و فناوری دارد. جهت تسهیل در به اشتراک گذاری اطلاعات و روش‌های استفاده از داده‌ها بین کشورهای مختلف در حال توسعه، به یک معماری قوی فناوری اطلاعات نیاز است. در این مورد احتمالا چارچوبی مانند TOGAF کارساز است زیرا یک چارچوب معمولی فناوری اطلاعات ممکن است برای برآورده کردن الزامات یک معماری سازمانی مناسب نباشد.

هدف این مقاله توضیح این است که چرا نیاز به معماری فناوری اطلاعات وجود دارد و این امر تا چه حد می‌تواند بر بهبود اوضاع کشورهای درحال توسعه تاثیر بگذارد.

در این راستا ابتدا یک معماری در حال اجرا در هندوستان را بررسی می‌نماییم تا آشکار شود که چطور همان معماری در صورت اجرا شدن در سایر کشورهای درحال توسعه می‌تواند به پیشرفت اقتصادی آن کشورها منجر شود. سپس به تعریف معماری سازمانی و چارچوب TOGAF پرداخته و آن‌ها را توضیح می‌دهیم.

کارت شناسایی Aadhaar

این پژوهش در مورد کارت شناسایی منحصر به فردی است که توسط دولت هندوستان برای شهروندانش صادر شده است. نام این کارت شناسایی Aadhaar است که در سال ۲۰۱۲ توسط مرجع شناسایی منحصر به فرد هندوستان ساخته شد. قبلا شهروندان هندوستان از طریق کارت مصرف خانوار یا گذرنامه‌های شخصی‌شان شناسایی می‌شدند. در روش‌های شناسایی قبلی به دلیل عدم نظارت بر تک تک اعضاء بر روی هر یک از کارت‌های مصرف خانوار، موقعیت‌های آشفته‌ای در مواجهه با آمارهای جمعیتی و اجرای سایر برنامه‌های دولتی پدید می‌آمد. اگرچه گذرنامه یک روش منحصر به فرد برای شناسایی افراد است، اما هنوز برای شناسایی وضعیت مالی و اجتماعی افراد در کشوری مانند هندوستان با جمعیت میلیاردی کافی نیست. بنابراین دولت هند تصمیم گرفت روش منحصر به فرد شناسایی شهروندانش را اجرا کند. برنامه تحت نظارت دولت هند یک موفقیت بزرگ و همچنین بزرگترین پروژه پایگاه داده زیست سنجی (بیومتریک) جهان است که توسط UIDAI توسعه پیدا کرده است.

برای انجام این پروژه، ابتدا داده‌های بیومتریک از طریق روش‌های شناسایی شبکیه چشم، جمع آوری اثر انگشت و داده‌های شخصی از طریق ثبت آمار جمعیتی یا از طریق شناسایی داده‌ها و ابزارهای سنجشی جمع آوری می‌شوند. پس از جمع آوری داده‌های خام (یعنی داده‌های جمع آوری شده از طریق ابزارهای سنجشی بیومتریک)، آن‌ها دیجیتالی می‌شوند و داده‌ها بر اساس هر منطقه متمرکز می‌شوند و برای هر داده‌ای که دیجیتالی شده است، اعداد منحصر به فرد اختصاص می‌یابد.

ایده اصلی پروژه Aadhaar جمع‌ آوری تمام اطلاعات بیومتریک تک تک شهروندان هندوستان و دیجیتالی کردن داده‌ها در فرم‌های الکترونیکی و ذخیره در پایگاه داده Aadhaar است. داده‌ها تنها در زمانی که با روش‌های شناسایی بیومتریک مطابقت دارند می‌توانند به روزرسانی و ویرایش شوند. اطلاعات را می‌توان برای برنامه‌های مختلف دولتی، شناسایی افراد، برای استعلام عدم سوء پیشینه و غیره استفاده نمود. در گذشته در هندوستان به این شکل عمل نمی‌شد. شناسایی بر اساس کارت مصرف‌کننده یا از طریق آدرس شخصی انجام می‌گرفت. شکل متمرکز استفاده از داده‌ها، به دسترسی داده‌های دقیق افراد، تخمین آمار، نظارت بر جرم، نگهداری سوابق بهداشتی، تخصیص خدمات اجتماعی و غیره کمک می‌کند. به عبارت دیگر بهره وری یک کشور با استفاده از شناسایی منحصر به فرد افراد، در زمینه توقف جرم، ارائه آموزش خوب، مزایای اجتماعی و خدمات اجتماعی بهتر افزایش می‌یابد. با تحلیل رویکرد از بالا به پایین، معماری پروژه Aadhaar بسیار ساده و قابل درک می‌باشد.

پایگاه داده شناسایی منحصر به فرد(UIDB) Aadhaar می‌تواند تصاویر و داده‌های جمعیت شناختی که از روش‌های تشخیص بیومتریک مانند اسکن شبکیه چشم، تطبیق چهره، تشخیص اثر انگشت و غیره به دست می‌آید را ذخیره کند. دستگاه‌های بیومتریک به پایگاه داده مرجع که متصل به سرور احراز هویت منحصر به فرد است، ارجاع داده می‌شوند. احراز هویت و تاییدیه داده ها از طریق سرور تشخصیص هویت انجام می‌شود و داده‌ها در UIDB ذخیره می‌شوند. ارتباط بین دستگاه‌های تائیدکننده، سرور احراز هویت، پایگاه داده مرجع و UIDB از طریق پروتکل‌های Open Source و استانداردهای فناوری اطلاعات ایجاد می‌شود.

بین خدمات Aadhaar و طرح‌های دولتی و فردی، آژانس احراز هویت وجود دارد که تعاملات لازم را با ذینفعان مختلف بر اساس نیازهای آن‌ها انجام می‌دهد. در برنامه Aadhaar هر سیستم بر مبنای کاربرد و معماری لایه‌ای، طبقه بندی شده است. Aadhaar یک پروژه موفقیت آمیز در هندوستان است که دارای ویژگی‌های جدیدی مانند تشخیص چهره، اسکن شبکیه چشم در معماری خود می‌باشد که در اغلب کشورهای در حال توسعه، در شناسایی شهروندان خود وجود ندارد. اگر معماری مشترکی بین ملیت‌ها وجود دارد، داده‌های مربوط به هویت منحصر به فرد شهروندان می‌توانست در سایر کشورهای در حال توسعه منعکس شود. از اینرو، متعاقبا کشورهای دیگر نیز فرصت تجربه چنین طرح‌هایی را در جامعه خود پیدا می‌کردند. این جریان به شناسایی آسان افراد نه تنها در مناطق خود بلکه به هنگام سفر به سایر مناطق نیز کمک می‌کند. منحصر به فرد بودن بین کشورهایی که همان معماری فرامرزی فناوری اطلاعات را اجرا می‌کنند، ممکن می‌گردد.

معماری سازمانی (Enterprise Architecture)

معماری سازمانی (EA) یک روش خوب برای انجام تجزیه و تحلیل، طراحی، برنامه ریزی و اجرا با استفاده از یک رویکرد جامع در همه زمان‌ها برای پیشرفت و اجرای موفقیت‌آمیز استراتژی است. معماری سازمانی از اصول معمول و شیوه‌های معماری برای راهنمایی سازمان ها در طی مدیریت فرایند های کسب و کار، داده‌ها و اطلاعات و تغییرات فناوری لازم برای اجرای استراتژی‌های خود استفاده می کند. این شیوه‌ها از جنبه‌های مختلف یک سازمان برای شناسایی، ایجاد انگیزه و دستیابی به این تغییرات استفاده می‌کنند، که شامل تلاش برای درک هدف استراتژیک یک تجارت و سپس داشتن همه موارد از جمله فرآیندهای تجاری، پشتیبانی از فناوری، روابط شرکا، تا انواع و اقسام زیرساخت‌ها، استخدام و آموزش و هر کار مهم دیگری در راستای دستیابی به عملکرد بهتر در کسب و کار باشد.

در این رویکرد، یک سازمان در لایه‌های مختلف عملیاتی نظیر اهداف و استراتژی‌ها، فرآیندها و وظایف، سیستم‌ها و منابع اطلاعاتی و زیرساخت‌ها و سخت‌افزارها به طور هماهنگ مدل‌سازی، تحلیل و طراحی می‌شود. هر چند معماری سازمانی در اصل برای برنامه‌ریزی سیستم‌های اطلاعاتی در مقیاس سازمانی پیشنهاد شده بود، به‌تدریج در حوزه‌های دیگر فناوری اطلاعات نیز به‌ کار گرفته شده و امروزه حتی در زمینه‌ای فراتر از حوزه IT (به‌عنوان مثال برنامه‌ریزی استراتژیک سازمانی، بهبود و بازمهندسی فرآیندها، مدیریت تغییر و تحولات سازمانی و …) نیز کاربرد دارد. همچنین کاربست این روش به‌ عنوان یک فرآیند عمومی در همه سازمان‌های بزرگ و متوسط به‌ رسمیت شناخته شده است.

از معماری سازمانی از جمله در اجرای طرح‌های زیر در سازمان‌ها استفاده می‌شود:

برنامه‌ریزی فناوری اطلاعات

یکپارچه‌سازی اطلاعات، سیستم‌های اطلاعاتی و سرویس‌ها

بازطراحی و بهبود فرآیندها و ساختار

مدیریت تغییر (تحولات سازمانی)

هم‌راستاسازی فناوری اطلاعات و کسب‌ و کار

مدیریت سبد پروژه‌ها

و …

TOGAF، معرفی شده توسط گروه باز (The Open Group)، یک روش و چارچوب معماری سازمانی است که توسط سازمان‌های برجسته جهان برای بهبود بهره‌وری در کسب و کار استفاده می‌شود. این یک استاندارد معماری سازمانی است و از استانداردها، روش‌ها و ارتباطات ثابت بین متخصصین معماری سازمان اطمینان حاصل می‌کند; توسط به‌روش‌ها (‌Best Practice) پشتیبانی می‌شود و روش ها و ابزارهایی برای برنامه‌ریزی، توسعه، اجرا و نگهداری از معماری سازمانی ارائه می‌دهد.

معماری در متن TOGAF چیست؟ “سازمان بنیادی یک سیستم، مجسم شده در اجزای آن، روابط آن‌ها با یکدیگر و محیط و اصول حاکم بر طراحی و تکامل آن.”
TOGAF این تعریف را پذیرفته و گسترش می‌دهد. در TOGAF، “معماری” بسته به متن دارای دو معنی است:
_ توضیحات رسمی یک سیستم یا یک برنامه تفصیلی از سیستم در یک سطح جزء برای هدایت اجرای آن.
_ ساختار مؤلفه‌ها، روابط متقابل آن‌ها و اصول و دستورالعمل‌های حاکم بر طراحی و تکامل آن‌ها در طول زمان.

محتوای TOGAF به ۷ قسمت تقسیم می‌شود:

1. معرفی
2. روش توسعه معماری دستورالعمل‌ها و تکنیک‌ها
3. دستورالعمل‌ها و تکنیک‌های ADM
4. چارچوب محتوا معماری
5. زنجیره شرکت‌ها و ابزار
6. مدل‌های مرجع TOGAF
7. چارچوب قابلیت معماری

جمع بندی:

اگر چارچوب TOGAF برای معماری فرامرزی استفاده شود، می‌توان بسیاری از مشکلات مربوط به استانداردهای فناوری اطلاعات را برطرف نمود. از آنجایی که TOGAF خود اکثر استانداردهای مورد استفاده و در جریان فناوری اطلاعات را پوشش می‌دهد، حتی اگر سایر کشورهای در حال توسعه از استانداردهای دیگری استفاده کنند، باز هم پذیرش تغییرات در معماری که توسط کشورهای همسایه دنبال می‌شود، آسان خواهد بود.