تحلیل ریسک چیست و چگونه انجام می‌شود؟

تحلیل ریسک اساساً شاخه‌ای از مدیریت ریسک است. این کار به این منظور انجام می‌شود که سازمان یا نهادهای کسب و کار بتوانند از هر نوع اتفاق پیش‌بینی نشده‌ای که اساساً به عنوان ریسک نامیده می‌شود، جلوگیری کنند. این امر بیشتر شامل شناسایی و تجزیه و تحلیل خطرات احتمالی است.

تحلیل ریسک در کاهش یا جلوگیری از خطراتی که ممکن است به نهادها آسیب برساند کمک می‌کند. در واقع شامل بررسی انواع خطراتی می‌شود که ممکن است با یک واقعه خاص یا هر حادثه‌ای همراه باشد.

می‌توان آن را برای موارد مختلفی مانند پروژه‌ها یا مسائل مربوط به امنیت یا فناوری اطلاعات و غیره اعمال کرد. در هر شرایطی که بتوان خطر را از نظر کیفی یا کمی تجزیه و تحلیل کرد، تحلیل ریسک انجام می‌شود.

به طور کلی، تحلیل ریسک فرآیندی برای ارزیابی احتمال وقوع اتفاقاتی است که در هر نهاد رسمی رخ می‌دهد اعم از یک سازمان دولتی، بخش شرکتی یا حتی بخش محیط زیست.

به همین دلیل اغلب دیده شده است که تحلیل‌گران ریسک می‌خواهند با متخصصان پیش‌بینی کار کنند تا آن‌ها بتوانند با هم اثرات پیشامدهای منفی پیش‌بینی نشده‌ای را که قبلاً رخ داده‌اند به حداقل برسانند.

به طور کلی، تحلیل ریسک یک تکنیک است که به منظور شناسایی و ارزیابی عوامل مختلفی که ممکن است موفقیت هر پروژه خاص یا دستیابی به یک هدف خاص را به خطر بیندازد، استفاده می‌شود.

این تکنیک در هنگام تعیین اقدامات پیشگیرانه خاص برای کاهش احتمال وقوع این عوامل بسیار مفید است و همچنین برای شناسایی اقدامات مختلف متقابل به طوری که فرد بتواند با موفقیت با محدودیت‌ها مقابله کند، مفید واقع می‌شود.

روش بسیار مشهور دیگری که برای محاسبه تجزیه و تحلیل ریسک استفاده می‌شود، فرآیند تحلیل ریسک تسهیل شده (FRAP) در زمینه رایانه نام دارد.

بنابراین برای انجام تجزیه و تحلیل، باید احتمال وقوع حوادث نامطلوب را که ممکن است به علل طبیعی مانند طوفان و زلزله یا به دلیل فعالیت‌های انسان رخ دهد، در نظر گرفته شود.

یکی از مهم‌ترین قسمت‌های تحلیل ریسک، شناسایی میزان خسارتی است که می‌‌تواند به دلیل آن وقایع رخ دهد.

انواع مختلف تحلیل ریسک چیست؟

ریسک‌ها بخشی از هرگونه فعالیت کسب و کار هستند. تجزیه و تحلیل باید بر اساس تکرار شدن آن انجام شود و بسته به وجود هر نوع تهدید احتمالی باید به روز گردد.

غالباً این استراتژی به حداقل رساندن احتمال ریسک در آینده و همچنین خسارات احتمالی کمک می‌کند. تجزیه و تحلیل ریسک به طور کلی می‌تواند به دو دسته طبقه‌بندی شود.

ارزیابی کمی ریسک‌ها: در این نوع، با کمک فرآیند شبیه‌سازی، یک مدل ریسک ساخته می‌شود. همچنین می‌توان از آمار قطعی استفاده کرد تا مقادیر عددی به ریسک اختصاص یابد.

ورودی‌ها معمولاً متغیرهای تصادفی هستند که به مدل ریسک وارد می‌شوند. پس از این، مدل با توجه به دامنه ورودی متناظر، محدوده‌ای از خروجی تولید می‌کند.

به عنوان مثال، از “شبیه‌سازی مونت کارلو” می‌توان برای ایجاد یک مجموعه احتمالی از نتایج یا ورودی‌ها استفاده کرد. پس از این، نمودارها و سناریوهای مختلف برای تجزیه و تحلیل مدل استفاده می‌شود و بر این اساس تصمیماتی اتخاذ می‌گردد. همچنین، بسیاری از ابزارهای دیگر مدیریت ریسک وجود دارد که با کمک آن‌ها می‌توان نتایج را ایجاد کرد.

ارزیابی کیفی ریسک‌ها: برخلاف روش قبلی، این یک روش تحلیلی برای تحلیل ریسک است. در این روش، خطرات بر اساس رتبه‌بندی‌های عددی یا کمی شناسایی نمی‌شوند. در تجزیه و تحلیل کیفی، یک تعریف مکتوب از عدم قطعیت‌های مختلف مورد نیاز است.

پس از این، ارزیابی میزان تأثیرگذاری خطر انجام می‌شود. در صورت وقوع رویدادهای منفی، برنامه‌های مقابله‌ای ارزیابی می‌شوند. تقریباً در تمام کسب و کارها تا حدودی نیاز به انجام این تحلیل است.

مراحل تحلیل ریسک

به طور عمده شش مرحله وجود دارد که در این فرآیند دخیل هستند:

1. انجام نظرسنجی ارزیابی ریسک: این اولین گامی است که در آن ورودی از مدیریت و سایر بخش‌ها بدست می‌آید. در این بخش، اسناد مربوط به خطرات یا تهدیدهای خاص در هر یک از بخش‌ها ارائه می‌شود.
2. شناسایی ریسک‌ها: دلیل اصلی انجام تجزیه و تحلیل ریسک برای ارزیابی سیستم‌های IT یا چندین جنبه دیگر از واحد کسب و کار است. به عنوان مثال خطرات مختلف برای نرم‌افزار، سخت‌افزار، کارمندان فناوری اطلاعات، داده‌ها، حوادث جانبی احتمالی مانند خطاهای انسانی، جاری شدن سیل و غیره.
3. تجزیه و تحلیل ریسک: پس از شناسایی ریسک‌ها، این فرآیند شامل تعیین احتمال وقوع هر یک از آن‌ها است. همراه با آن عواقب مرتبط و نحوه تأثیر آن‌ها بر هدف اصلی پروژه باید مورد توجه قرار گیرد.
4. تدوین برنامه مدیریت: اکنون پس از انجام تجزیه و تحلیل و مشخص شدن اینکه کدام یک از دارایی‌ها ارزش بالایی دارند و کدام یک می‌تواند تهدیدآمیز باشد، برای کنترل انتقال یا جلوگیری از خطر توصیه‌های کنترلی ارائه می‌دهد.
5. اجرا: اکنون هدف نهایی تجزیه و تحلیل ریسک اجرای طرح است تا بتوان از خطرات کاسته یا جلوگیری کرد.
6. نظارت بر ریسک‌ها: این آخرین مرحله از کل روند است که شامل شناسایی، درمان و مدیریت ریسک‌ها است که همه از جنبه‌های مهم تجزیه و تحلیل ریسک هستند.