فرنچایز و فرنچایزینگ (Franchising) به چه معناست؟

فرنچایزینگ (Franchising) امروزه در دنیای کسب و کار به محبوبیت فراوانی دست یافته است. آمار زیر اهمیت این موضوع را در دنیای امروزی نشان می‌دهد:

• بیش از ۷۴۵ هزار فرنچایز در ایالات متحده وجود دارد.
• از ابتدای سال ۲۰۱۹ تقریبا ۳۸۰۰ سیستم فرنچایز در ایالات متحده فعالیت می‌کنند.
• طی چند سال گذشته، سالانه ۲۵۰ تا ۳۰۰ کسب و کار خود را به فرنچایز تبدیل کرده‌اند.
• فرنچایزها حدود هشت میلیون آمریکایی را به طور مستقیم استخدام می‌کنند.
• طبق گفته Franchise Performance Group و FRANdata، سالانه حدود ۱۳ هزار تا ۲۰ هزار مشتری احتمالی در فرنچایزهای جدید سرمایه‌گذاری می‌کنند.

فرنچایزینگ چیست؟

فرنچایزینگ نوعی بازاریابی و توزیع است که در آن صاحب سیستم کسب و کار (فرنچایزر یا امتیازگیرنده) به شخص یا گروهی از افراد (فرنچایزی یا امتیازدهنده) حق اداره کسب و کار فروش یک محصول یا ارائه خدمات با استفاده از سیستم فرنچازر را می‌دهد.

به فرنچایزی‌ها نیز اجازه داده می‌شود که از برند، علائم تجاری و مشخصی تحت رهنمودهای تعیین‌شده استفاده کنند. برای هر کسی که تصمیم می‌گیرد با تبدیل شدن به یک فرنچایزی کسب و کاری را شروع کند، مهم است که به یاد داشته باشد که در فرنچایزینگ، فرنچایزی ملزم به بستن توافق‌نامه همکاری با فرنچایزر برای مدت زمان مشخص است (برخی استثنائات وجود دارد).

اعتقاد بر این است که فرنچایزینگ به گونه‌ای که امروزه آن را می‌شناسیم، از آیزک سینگر در دهه ۱۸۵۰ نشأت گرفته است. بعد از اینکه سینگر چرخ خیاطی را اختراع کرد هنگام معرفی آن به بازار با دو مشکل اساسی روبرو شد. اولین مورد این بود که قبل از خرید اختراع جدید باید به مشتریان آموزش داده شود که چگونه از آن استفاده کنند. مورد دوم این بود که سینگر سرمایه کافی برای تولید ماشین به تعداد زیاد را نداشت.

در پاسخ به این مشکلات، سینگر به همراه شرکای کسب و کار خود به فکر فروش حق امتیاز چرخ خیاطی و همچنین آموزش کسانی که این دستگاه را خریداری کرده‌اند به فروشندگان محلی در سراسر کشور (و سرانجام در سطح بین‌المللی) افتاد.

شرکت سینگر پس از استفاده از این سیستم، به سرعت گسترش یافت. حق امتیاز دریافتی به جبران هزینه‌های تولید کمک کرد و از آنجا که هر فرنچایز به طور مستقل تأمین مالی می‌شد، شرکت تولیدکننده سینگر توانست از ویژگی‌های کارآفرینی و دانش بازار محلی فرنچایزی‌ها استفاده کند تا سینگر از آنچه که فکر می‌کرد موفق‌تر شود.

نقطه اوج فرنچایزینگ در دهه ۱۹۵۰ بود. در سال ۱۹۵۴ ری کروک، یک بازرگان موفق از ایلینوی، آینده‌ای روشن از طریق فرنچایزینگ را برای یک همبرگرفروشی در جنوب کالیفرنیا که متعلق به چند برادر بود، مشاهده کرد. این رستوران زنجیره‌ای، یعنی مک دونالد، شاید شناخته‌شده‌ترین نمونه فرنچایزینگ در جهان باشد. کروک به دلیل این باور که مشتریان مک دونالد باید در هر کجای دنیا تصوری از آنچه قرار است بخورند داشته باشند، با سازنده اتومبیل هنری فورد مقایسه می‌شود.

اکثریت مردم هنگامی که از آن‌ها خواسته می‌شود یک نمونه فرنچایزینگ نام ببرند، از یک رستوران فست فود زنجیره‌ای یاد می‌کنند. با این حال، فرنچایزینگ بسیار متنوع است. یک محصول یا خدمات را از دستگاه‌های خودپرداز گرفته تا ماست نام ببرید و احتمالاً صنعت فرنچایزینگ برای آن وجود دارد.

در حالی که فرنچایزینگ جزء اصلی صحنه کسب و کار آمریکایی است، اما در خارج از کشور امتیازات فرنچایزینگ نادیده گرفته نشده است. این امر در بسیاری از کشورهای دیگر به سرعت رو به افزایش می‌باشد؛ به ویژه در بازارهای نوظهور مانند چین، هند، روسیه، برزیل و خاورمیانه.

عناصر مدل فرنچایزینگ در چندین صنعت دیگر نیز ادغام شده است. به عنوان مثال، کوکا کولا با انتقال بار تولید، ذخیره‌سازی و توزیع محصول خود به بازرگان‌های محلی که حق بطری‌سازی را کسب کرده بودند، توانست در سراسر ایالات متحده گسترش یابد. تولیدکنندگان اتومبیل که سرمایه‌های هنگفتی را برای تهیه خطوط مونتاژ خود صرف می‌کردند، دریافتند که می‌توانند شبکه‌های توزیع خرده‌فروشی را با استفاده از سرمایه تأمین‌شده توسط فروشندگان مستقل توسعه دهند. شرکت‌های نفتی مانند Standard Oil و Texaco همچنین اعطای فرنچایزینگ به فروشگاه‌های راحتی و مکانیک تعمیرات در سراسر ایالات متحده را برای گسترش کارآمد فعالیت خود آغاز کردند.

فرنچایزی (Franchisee) کیست؟

فرنچایزی صاحب کسب و کار کوچک است که یک فرنچایز را اداره می‌کند. فرنچایزی حق استفاده از علائم تجاری یک کسب و کار موجود، برندهای مرتبط و سایر دانش انحصاری را برای بازاریابی و فروش همان برند خریداری کرده است و از استانداردهای مشابه کسب و کار اول پشتیبانی می‌کند. فرنچایزی‌ها به مالکین و گردانندگان مستقل خرده‌فروشی‌های شخص ثالث موسوم به فرنچایز، تبدیل می‌شوند.

فرنچایزینگ یک روش بسیار معمول برای کسب و کار است. نمونه‌هایی از مدل‌های کسب و کار معروف فرنچایز عبارتند از: مک دونالد (NYSE: MCD) ، Subway، United Parcel Service (NYSE: UPS) و  H. & R. Block (NYSE: HRB). در ایالات متحده، فرصت‌های کسب و کار فرنچایزینگ در طیف گسترده‌ای از صنایع وجود دارد.

وقتی کسب و کاری می‌خواهد سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص دهد یا حضور جغرافیایی خود را با هزینه کم افزایش دهد، یک راه‌حل می‌تواند ایجاد فرنچایزینگ برای محصول و برند آن باشد. فرنچایزر کسب و کار اصلی یا موجود است که حق استفاده از نام و ایده خود را می‌فروشد. فرنچایزی شخصی است که حق فروش کالاها یا خدمات فرنچایزر تحت مدل کسب و کار و علامت تجاری موجود را از شرکت اصلی دریافت می‌کند.

جمع‌بندی

فرنچایزینگ نه تنها در بسیاری از صنایع و بخش‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد، بلکه عناصر آن در بسیاری از زمینه‌های کسب و کار در حال تبدیل شدن به یک ویژگی است. به عنوان مثال، تولیدکنندگان اتومبیل که هزینه‌های هنگفتی را برای ساخت خطوط مونتاژ متمرکز پرداخت کرده‌اند، دریافتند که می‌توانند با توسعه شبکه‌هایی برای تولید و توزیع خرده‌فروشی در مناطق مختلف با استفاده از سرمایه تأمین‌شده توسط فروشندگان مستقل، اتومبیل‌های خود را به طور موثرتری بسازند و بفروشند.