مروری بر نظریه‌های رهبری سازمانی

هر شرکتی، فارغ از اینکه در کدام صنعت فعالیت می‌کند یا از چه ابعادی برخوردار است، برای دستیابی به موفقیت، به رهبری خوب نیاز دارد. رهبران خوب بخشی حیاتی از اقدامات موثر هر کسب و کاری هستند. و در بیشتر افراد، ویژگی‌های یک رهبر خوب به صورت ذاتی وجود ندارند. به همین دلیل رشته‌های مدیریت وجود دارند و به دانشجویان کمک می‌کنند رهبران بزرگی در کسب و کار خود شوند.

در دنیای رهبری سازمانی نظریه‌های زیادی در مورد چگونگی عملکرد رهبری، آنچه رهبران خوب را ایجاد می‌کند و این رهبران چگونه موثر هستند، وجود دارد. بسیاری از سبک‌های رهبری به وجود آمده است که مدیران می‌توانند به کار گیرند و تأثیر آن‌ها بر اساس گروهی که رهبری می‌کنند و صنعتی که در آن فعالیت دارند متفاوت است. این نظریه‌های رهبری نحوه عملکرد سبک‌های رهبری در یک شرکت برای دستیابی به موفقیت را بیان می‌کنند. اگر در حال تحصیل برای تبدیل شدن به یک رهبر یا مدیر کسب و کار هستید، درک این نظریه‌های رهبری و تأثیر آن‌ها بر سبک و مدیریت شما بسیار مهم است.

نظریه رهبری سازمانی چیست؟

نظریه‌های رهبری سازمانی توضیحاتی درباره چگونگی و چرایی رهبر شدن افراد خاص هستند. آن‌‌ها بر روی صفات و رفتارهایی تمرکز می‌کنند که افراد می‌توانند برای افزایش توانایی‌های رهبری خود از آن‌ها استفاده کنند. برخی از ویژگی‌های برجسته‌ای که رهبران می‌گویند برای رهبری خوب حیاتی است عبارتند از:

• اخلاق قوی و موازین اخلاقی بالا
• مهارت‌های عالی خودسازمانی
• یادگیرنده کارآمد
• رشد در کارمندان را پرورش می‌دهد
• ارتباط و تعلق را تقویت می‌کند

تحقیقات نشان می‌دهد که این صفات مهم‌ترین رهبران در سراسر جهان محسوب می‌شوند. نظریه‌های رهبری به شما توضیح می‌دهند که چگونه رهبران از این ویژگی‌ها استفاده می‌کنند تا رشد نمایند. اخیراً نظریه‌های رهبری رسمیت بیشتری یافته‌اند و درک، بحث و تجزیه و تحلیل آن‌ها را در عمل آسان می‌کند.

نظریه‌های رهبری

نظریه مرد بزرگ (The Great Man Theory)

نظریه مرد بزرگ در قرن نوزدهم از چهره‌هایی مانند توماس کارلایل که ایده‌های او چنان رایج بود که می‌توان تأثیر آن‌ها را در آثار چارلز دیکنز دید، ظاهر شد.

این نظریه ساده است و بر اساس دو فرض عمل می‌کند:

• رهبران، بزرگ متولد می‌شوند، ساخته نمی‌شوند.
• این رهبران زمانی پیش می‌آیند که نیاز شدید به حضور آن‌ها وجود داشته باشد.

این رهبران بزرگ با صفاتی متولد می‌شوند که به آن‌ها امکان می‌دهد فراتر از توانایی یک فرد عادی در یک نقش رهبری عمل کنند. به عنوان مثال، آن‌ها به ویژه در مدیریت و تفویض مهارت دارند و بیشتر کاریزماتیک عمل می‌کنند.

آن‌ها کسانی هستند که با وجود تمام موانع، برای رسیدن به اهداف خود هر کاری می‌کنند.

در حالی که این نظریه به دلیل ایده‌های سنتی در مورد رهبری مردسالار، به عنوان نظریه مرد بزرگ شناخته می‌شود، بعداً نام آن برای پاسخگویی به رهبران بزرگ زن به نظریه «شخص بزرگ» (The Great Person) تغییر یافت.

مشکل اصلی این نظریه این است که رهبران در نتیجه ویژگی‌های ذاتی (که نمی‌توان به آن‌ها آموخت) تمام زمینه‌های تربیتی، محیطی و غیره را نادیده می‌گیرند.

این نظریه همچنین این مفهوم را که کسی مورد تعلیم و آموزش قرار می‌گیرد (یا به خودش آموزش می‌دهد) تا به یک رهبر بهتر تبدیل شود، رد می‌کند.

مشکل نهایی و اصلی این نظریه، فقدان پشتوانه علمی است.

هیچ دلیل یا توضیحی قابل تأیید درباره چگونگی یا دلیل ظهور این رهبران، اینکه چرا موثر هستند و یا حتی ویژگی‌های ذاتی آن‌ها وجود ندارد.

قرار دادن یک شخص در جایگاهی رفیع و گفتن اینکه او آنجا است “زیرا برای آن به دنیا آمده” راهی عالی برای از بین بردن تیم و ایجاد این احساس در آن‌ها است که گویی نمی‌توانند کاری انجام دهند. آن‌ها نمی‌توانند برای بهبود و دستیابی به موقعیت رهبری تلاش کنند زیرا شما فقط به آن‌ها گفته‌اید که رهبران متولد می‌شوند و ساخته نمی‌شوند.

دانستن مفهوم نظریه‌های رهبری مهم است اما در عمل بهتر است از نظریه مرد بزرگ دوری کنید.

نظریه صفات (Trait Theory)

نظریه صفات در استفاده از مبانی ایده‌های کارلایل، رویکردی کاملاً مشابه نظریه مرد بزرگ دارد. همچنین، بیان می‌کند که یک رهبر بزرگ به دلیل ویژگی‌های خاص چنین است.

جایی که این دو نظریه تفاوت دارند نحوه کسب این صفات است. نظریه مرد بزرگ بیان می‌کند که آن‌ها به ارث می‌رسند، در حالی که نظریه صفات مشخص نمی‌کند که از کجا آمده‌اند.

به عبارت دیگر، نظریه صفات تصدیق می‌کند که ویژگی‌های رهبری می‌تواند آموزش داده شود و بهبود یابد نه اینکه کاملاً به ژن وابسته باشد. این باور به نظریه انعطاف‌پذیری بسیار بیشتری می‌بخشد و به آن کمک می‌کند تا از بزرگ‌ترین نقاط ضعفی که نظریه مرد بزرگ از آن رنج می‌برد جلوگیری کند.

جمع‌بندی

اگر شما یک رهبر کسب و کار مشتاق یا در حال تحصیل هستید، درک تئوری‌های رهبری و تأثیر آن‌ها بر شما و سبک رهبریتان مهم است. تشخیص اینکه به چه سبک رهبری گرایش دارید یا می‌خواهید از کدام تئوری رهبری استفاده کنید، می‌تواند به شما کمک کند که موثرترین رهبر ممکن باشید. شناختن تئوری‌ها و سبک‌های رهبری در شرکتی که در آن کار می کنید، ارزشمند است و خواهید فهمید که برای ادامه این تئوری رهبری یا بهبود آن می‌توانید چه کاری انجام دهید.