مدیریت منابع انسانیهوش تجاری
توانمندسازی متخصصان منابع انسانی: مزایای راهبردی Power BI برای تحلیل روندهای کارکنان
تحلیل منابع انسانی (HR Analytics) یکی از زیرشاخه‌های حیاتی تحلیل داده است که شامل هر دو نوع تحلیل پیش‌بینی‌کننده و توصیفی بوده و بینش‌های ارزشمندی را دربارهٔ جنبه‌های گوناگون مدیریت کارکنان ارائه می‌دهد. این حوزه به طور فزاینده‌ای نقشی محوری در تصمیم‌گیری‌های راهبردی سازمان‌ها ایفا می‌کند.
این پژوهش با بهره‌گیری از روش مطالعهٔ موردی، ابزار Power BI را بر روی مجموعه‌داده‌های منابع انسانی به‌کار گرفته تا عملکرد کارکنان، الگوهای ترفیع و نرخ جابه‌جایی را تحلیل کند. قابلیت‌های کلیدی Power BI مانند داشبوردهای تعاملی و ابزارهای تجسم داده برای آشکارسازی الگوها و روندها در شاخص‌های منابع انسانی استفاده شده‌اند.
نتایج نشان می‌دهند که Power BI به طور چشمگیری دقت و دسترسی تحلیل‌های منابع انسانی را افزایش داده و تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی راهبردی آگاهانه‌تر را ممکن می‌سازد. ادغام داده‌های بلادرنگ و تجسم‌های پیشرفته، توانایی شناسایی مسائل کلیدی منابع انسانی و واکنش فعالانه به آن‌ها را ارتقا می‌دهد.
این مقاله مزایای Power BI را در تبدیل داده‌های منابع انسانی به دارایی‌های راهبردی برجسته کرده و بینش‌های عملی برای سازمان‌هایی که به دنبال بهره‌گیری از رویکردهای داده‌محور در مدیریت منابع انسانی هستند، ارائه می‌کند. یافته‌ها بر ظرفیت Power BI در بهینه‌سازی فرایندهای منابع انسانی و کمک به موفقیت سازمانی تأکید دارند.
مقدمه
در محیط کسب‌وکار داده‌محور امروزی، واحدهای منابع انسانی به طور فزاینده‌ای از تحلیل‌های پیشرفته داده برای هدایت تصمیمات راهبردی و بهبود عملکرد عملیاتی استفاده می‌کنند. یکی از جنبه‌های مهم این تحول، توسعهٔ داشبوردهای تحلیل منابع انسانی است که داده‌های نیروی کار را تجمیع و تجسم کرده تا مدیریت مؤثرتر منابع انسانی را پشتیبانی کنند.
این پژوهش بر طراحی یک داشبورد HR Analytics با استفاده از Power BI متمرکز است؛ ابزاری شناخته‌شده در حوزهٔ هوش تجاری که به خاطر تجسم داده‌های قدرتمند و گزارش‌دهی تعاملی خود شهرت دارد.
Power BI به دلیل ویژگی‌های تحلیلی و طراحی کاربرپسند خود امکان ایجاد پویا و تعاملی داشبوردهای منابع انسانی را فراهم می‌کند. این داشبوردها بینش‌های کاربردی در زمینهٔ شاخص‌های کلیدی عملکرد منابع انسانی ارائه می‌دهند. هدف اصلی این پژوهش، طراحی و ارزیابی یک داشبورد منابع انسانی است که داده‌های حیاتی منابع انسانی را در قالبی تعاملی ادغام کند و متخصصان منابع انسانی را به بینش‌های بلادرنگ دربارهٔ معیارهای نیروی کار مجهز سازد.
این داشبورد نمایی جامع از رفتار و عملکرد کارکنان فراهم می‌کند و ابتدا بر معیارهای غیبت تمرکز دارد؛ از جمله میانگین روزهای غیبت، نرخ غیبت و روند پنج‌سالهٔ آن. این شاخص‌ها برای سنجش انگیزه و تعهد کارکنان حیاتی‌اند، زیرا غیبت بالا اغلب نشانگر انگیزهٔ پایین و در نتیجه کاهش بهره‌وری است.
همچنین داشبورد شاخص OLE (کارایی کلی نیروی کار) را برای اندازه‌گیری بهره‌وری کارکنان نسبت به اهداف سازمانی بررسی می‌کند. ردیابی ساعات اضافه‌کاری میانگین نیز برای شناسایی کمبود نیرو، نیاز آموزشی یا افزایش فعالیت تجاری مفید است. ترکیب این معیارها دیدی عمیق از پویایی نیروی کار و زمینه‌های قابل بهبود ارائه می‌دهد.
از دیدگاه مفهومی، نظام‌های منابع انسانی باید با اهداف راهبردی سازمان هم‌راستا باشند و از سه مسیر اصلی عمل کنند:
۱. توسعهٔ شایستگی‌های کارکنان (دانش، مهارت‌ها و توانایی‌ها)،
۲. افزایش انگیزش و مشارکت کارکنان،
۳. فراهم کردن فرصت برای مشارکت معنادار آنان در عملکرد سازمان.
از نظر روش‌شناسی، این پژوهش به چالش‌های تعامل سیاست‌ها و رویه‌های منابع انسانی، نمونه‌گیری مناسب، انتخاب گروه‌های مرجع و شناسایی خبرگان کلیدی می‌پردازد.
کلارک (۲۰۱۷) بر خودکارسازی شناسایی، ارتباط و پاک‌سازی داده هنگام استفاده از Power BI برای تحلیل منابع انسانی تمرکز کرده است که امکان ساخت مدل‌های تحلیلی مؤثر را فراهم می‌سازد.
لوشاب و همکاران (۲۰۱۸) رابطهٔ میان رویه‌های منابع انسانی و اثربخشی سازمانی را بررسی کرده و نشان می‌دهند که اجرای مؤثر سیاست‌های منابع انسانی سودآوری سازمان را افزایش می‌دهد.
دِوین نایت و همکاران (۲۰۱۸) نیز بر ایجاد گزارش‌ها و ارائه‌های تعاملی قوی تأکید دارند و راهنمایی سودمند برای تحلیل و تجسم داده ارائه می‌دهند.
روش‌شناسی پژوهش
پاک‌سازی و پیش‌پردازش داده‌ها:
فرایند با گردآوری دادهٔ خام منابع انسانی و ایجاد نسخهٔ پشتیبان برای اطمینان از امنیت آغاز شد. سپس داده‌ها به Power BI وارد شدند. مراحل آماده‌سازی شامل حذف مقادیر تهی، حذف داده‌های تکراری و اصلاح خطاهای املایی بود. همچنین انواع داده‌ها برای سازگاری تنظیم شدند.
برای بهبود مجموعه‌داده، ستونی جدید برای ثبت بهتر داده‌های ترک خدمت افزوده شد؛ مقدار ۱ نشانگر «بله» (ترک خدمت) و مقدار ۰ نشانگر «خیر» است.
Power Query و شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPIs):
Power Query ابزاری برای اتصال، واردسازی و بازشکل‌دهی داده از منابع متعدد است و آماده‌سازی داده برای تحلیل را تسهیل می‌کند.
جابر، فالیح و رحمانی (۲۰۱۹) نشان داده‌اند که تحلیل منابع انسانی می‌تواند راهنمای تصمیم‌گیری باشد. تحلیل داده‌های کارکنان و شاخص‌های کلیدی عملکرد به سازمان‌ها امکان می‌دهد تصمیم‌های هوشمندانه‌تری بگیرند.
در Power BI شاخص‌های زیر ایجاد و تجسم شدند:
- تعداد کارکنان
- تعداد موارد ترک خدمت
- نرخ ترک خدمت
- میانگین سن
- میانگین حقوق
- میانگین سابقهٔ کاری کارکنان
DAX (عبارات تحلیل داده):
DAX زبانی قدرتمند برای انجام محاسبات و تحلیل در محصولات مایکروسافت از جمله Power BI است و امکان محاسبات پیچیده و استخراج بینش‌های ارزشمند را فراهم می‌کند.
فیلترها و اسلایسرها:
در بالای داشبورد برای تعامل بیشتر کاربران و تحلیل داده تعبیه شدند تا بتوانند نماهای خاصی از دپارتمان‌ها را انتخاب و داده‌ها را فیلتر کنند.
تجسم داده:
به گفتهٔ ف. پرووست و ت. فاوست (۲۰۱۳)، استفاده از اصول علم داده برای استخراج بینش‌های کاربردی از داده‌ها اهمیت دارد. تجسم داده در Power BI دیدی شفاف از عملکرد کارکنان و شاخص‌های هر دپارتمان فراهم می‌کند و به مدیران HR کمک می‌کند تا عملکرد برتر و ضعیف را شناسایی کرده، توزیع نیرو را بسنجند و نیازهای احتمالی به نیروی انسانی بیشتر را تشخیص دهند.
نتایج
اجرای داشبوردهای منابع انسانی با Power BI به نتایج چشمگیری منجر شد:
- افزایش شفافیت داده‌ها: داشبوردها بینش‌های بلادرنگ از شاخص‌های کلیدی مانند عملکرد، غیبت و نرخ ترک خدمت ارائه دادند. قابلیت‌های تعاملی مانند Drill-down و Slicerها، درک عمیق‌تر از روندها را ممکن ساخت.
- بهبود هم‌راستایی راهبردی: هم‌تراز کردن شاخص‌های منابع انسانی با اهداف سازمانی، ارزش راهبردی واحد منابع انسانی را افزایش داد و موجب هم‌افزایی بیشتر میان اهداف منابع انسانی و اهداف کلان کسب‌وکار شد.
- چالش‌های پیاده‌سازی: چالش‌هایی چون پیچیدگی یکپارچه‌سازی داده، نیاز به حاکمیت داده و ضرورت آموزش کاربران وجود داشت. با این حال، مزایای Power BI شامل افزایش کارایی، دسترسی بهتر به داده و تصمیم‌گیری مؤثرتر است.
ویژگی‌های تعاملی داشبورد، از جمله خطوط روند و اهداف، به متخصصان HR در ردیابی پیشرفت و تحلیل داده کمک کردند. داشبورد با نمایش توزیع کارکنان و نرخ ترک خدمت بر اساس جنسیت، گروه سنی، رضایت شغلی و سطح تحصیلات، در شناسایی روندها و برنامه‌ریزی راهبردی مؤثر بود.
مارلر و بودرو (۲۰۱۷) نشان داده‌اند که
تحلیل مدیران منابع انسانی را قادر می‌سازد پیوند میان رویه‌های منابع انسانی، رفتار کارکنان و نتایج سازمانی را بهتر درک کنند.
شکل (نمودار فعالیت)
فرایند کلی ایجاد داشبورد منابع انسانی در Power BI شامل مراحل زیر است:
۱. جمع‌آوری داده از منابع مرتبط،
۲. استخراج داده برای آماده‌سازی پردازش،
۳. تبدیل داده و پاک‌سازی جهت دقت و اعتبار،
۴. تجسم داده در قالب داشبوردهای تعاملی و قابل فهم.
نتیجه‌گیری
تحلیل منابع انسانی به‌عنوان یکی از اجزای محوری مدیریت داده در عصر نوین مطرح شده و با اجرای مؤثر آن، سازمان‌ها می‌توانند عملکرد کارکنان را ارتقا داده و نرخ ماندگاری آنان را افزایش دهند.
داشبورد منابع انسانی در Power BI به‌ویژه به دلیل ارائهٔ بینش‌های جامع دربارهٔ عملکرد کارکنان، پشتیبانی از برنامه‌ریزی راهبردی و تصمیم‌گیری داده‌محور اهمیت دارد. ادغام Power BI در فرایندهای منابع انسانی، رویکردی تحول‌آفرین است که کارایی عملیاتی را افزایش داده و ابتکارات منابع انسانی را با اهداف سازمانی هم‌راستا می‌سازد.
آیندهٔ پژوهش می‌تواند به بررسی ادغام تحلیل‌های پیشرفته‌تر مانند یادگیری ماشین و تحلیل پیش‌بینی در Power BI برای بهبود بیشتر عملکرد منابع انسانی بپردازد.
در مجموع، استفاده از Power BI برای تحلیل منابع انسانی گامی مهم به‌سوی موفقیت منابع انسانی و رشد پایدار سازمانی است.
اختصارات:
- OLE: شاخص اثربخشی کلی نیروی کار میزان بهره‌وری واقعی نیروی کار را نسبت به ظرفیت بالقوه می‌سنجد. OLE معمولاً از سه مؤلفه تشکیل می‌شود:
دسترس‌پذیری (Availability) – زمان واقعی کار کارکنان نسبت به زمان برنامه‌ریزی‌شده.
کارایی (Performance) – سرعت یا حجم کاری واقعی در مقایسه با استاندارد.
کیفیت (Quality) – میزان خروجی بدون خطا یا بازکاری.
OLE کمک می‌کند تا مدیران بدانند بهره‌وری نیروی انسانی در چه سطحی است و کدام بخش‌ها نیاز به بهبود دارند.
- KPI: شاخص‌های کلیدی عملکرد معیارهایی قابل‌اندازه‌گیری هستند که میزان موفقیت یا پیشرفت در دستیابی به اهداف سازمانی را نشان می‌دهند.
در حوزهٔ منابع انسانی، KPIها شامل مواردی مانند:
نرخ ترک خدمت کارکنان
میزان غیبت
میانگین زمان پر کردن پست‌های خالی
رضایت کارکنان
میانگین عملکرد سالانه
هستند. KPIها به مدیران کمک می‌کنند تا تصمیمات مبتنی بر داده بگیرند.
- DAX: عبارات تحلیل داده زبان فرمول‌نویسی اختصاصی مایکروسافت است که در Power BI، Excel و SSAS استفاده می‌شود.
DAX برای انجام محاسبات پیچیده روی داده‌ها، ایجاد معیارها (Measures) و روابط زمانی استفاده می‌شود.
مثلاً می‌توان با DAX میانگین حقوق، نرخ رشد کارکنان یا مقایسهٔ عملکرد در بازه‌های زمانی مختلف را محاسبه کرد. - SSAS: سرویس تحلیل SQL سرور یک ابزار قدرتمند از مجموعهٔ مایکروسافت SQL Server است که برای تحلیل داده‌های چندبعدی و ساخت مدل‌های OLAP و Tabular استفاده می‌شود.
SSAS پایهٔ تحلیلی بسیاری از پروژه‌های Power BI است و داده‌ها را به‌صورت ساختارمند در اختیار مدل‌سازی و تجسم قرار می‌دهد.
منبع: نشریه International Journal of Research Publication and Reviews سپتامبر ۲۰۲۴
مترجم:
رومینا اعتمادی
