عمومی
فیلم سینمایی Don’t Look Up چگونه به انتقاد از انکار علم می‌پردازد؟
به نظر می‌رسد هر فیلمی که درباره فجایع جهانی ساخته شده است، با نادیده گرفته شدن مشاهدات یک دانشمند آغاز می‌شود. «بالا را نگاه نکن» (Don’t Look Up) نیز از این قاعده مستثنی نیست – در واقع، این فیلم درباره افرادی است که شواهد علمی را نادیده می‌گیرند یا تکذیب می‌کنند.
لئوناردو دی کاپریو و جنیفر لارنس نقش اخترشناسانی را بازی می‌کنند که درمی‌یابند زمین در حال نابودی است و سپس سعی می‌کنند رئیس جمهور را متقاعد نمایند که برای نجات بشریت اقدام کند. این طنزی است که چگونگی واکنش افراد، دانشمندان، رسانه‌ها و سیاستمداران را در مواجهه با حقایق علمی ناراحت‌کننده، تهدیدآمیز و ناخوشایند نشان می‌دهد.
این فیلم تمثیلی از تغییرات اقلیمی است و نشان می‌دهد که چگونه کسانی که قدرت انجام کاری در مورد گرمایش زمین را دارند، عمداً از انجام اقدامات لازم اجتناب می‌کنند و چگونه کسانی که به دنبال منافع شخصی هستند می‌توانند مردم را گمراه کنند. اما همچنین انکار علم را به طور گسترده‌تری منعکس می‌کند، از جمله آنچه که جهان در دوران کووید-۱۹ دیده است.
مهم‌ترین تفاوت بین این فیلم و بحران واقعی بشریت این است که اگرچه افراد ممکن است در برابر برخورد شهاب سنگ ناتوان باشند، اما همه می‌توانند قاطعانه عمل کنند تا از دامن زدن به تغییرات آب و هوایی جلوگیری نمایند.
دانستن خرافه‌هایی که به انکار علم دامن می‌زنند، می‌تواند در این راه به ما کمک کند. در ادامه به بررسی برخی از مهم‌ترین این خرافه‌ها خواهیم پرداخت.
خرافه اول: ما نمی‌توانیم عمل کنیم مگر اینکه علم ۱۰۰٪ مطمئن باشد
اولین سوالی که پرزیدنت اورلئان (مریل استریپ) پس از شنیدن اینکه یک شهاب سنگ در مسیر برخورد با زمین قرار دارد از دانشمندان می‌پرسد این است: «این موضوع چقدر قطعی است؟» رئیس دفتر رئیس جمهور (جونا هیل) با آگاهی از اینکه اطمینان ۹۹.۷۸٪ است، با خیال راحت پاسخ می‌دهد: «اوه عالیه، پس ۱۰۰٪ نیست!» دانشمند دولتی تدی اوگلتورپ (راب مورگان) پاسخ می‌دهد: «دانشمندان هرگز دوست ندارند ۱۰۰% بگویند.»
این عدم تمایل به ادعای قطعیت ۱۰۰%، نقطه قوت علم است. حتی زمانی که شواهد به وضوح به یک جهت اشاره می‌کنند، دانشمندان به کاوش برای کسب اطلاعات بیشتر ادامه می‌دهند. در عین حال، آن‌ها شواهد قاطع را می‌شناسند و بر اساس آن عمل می‌کنند. شواهد حاکی از این است که آب و هوای زمین به دلیل فعالیت‌های انسانی، به ویژه سوزاندن سوخت‌های فسیلی، به شیوه‌های خطرناکی در حال تغییر بوده و سال‌هاست که این تغییر آغاز شده است.
وقتی سیاستمداران نگرش «بیایید منتظر بمانیم و ببینیم چه می‌شود» را نسبت به تغییرات آب و هوایی در پیش می‌گیرند و نشان می‌دهند که قبل از هر اقدامی به شواهد بیشتری نیاز دارند، این اغلب نوعی انکار علم است.
خرافه دوم: قبول واقعیت‌های آزاردهنده‌ای که توسط دانشمندان توصیف می‌شوند برای عموم دشوار است
عنوان «بالا را نگاه نکن»، این فرض روانشناختی را نشان می‌دهد و اینکه چگونه برخی از سیاستمداران به راحتی از آن به عنوان بهانه‌ای برای انفعال استفاده می‌کنند و در عین حال منافع خود را ترویج می‌نمایند.
اضطراب، یک پاسخ روانی رو به رشد و قابل درک به تغییرات آب و هوایی است. تحقیقات نشان می‌دهند که راهبردهایی وجود دارد که افراد می‌توانند از آن‌ها برای مقابله مؤثر با اضطراب آب و هوا استفاده کنند، مانند آگاه شدن بهتر و صحبت کردن درباره مشکل با دیگران. این به افراد راهی برای مدیریت اضطراب و در عین حال انجام اقداماتی برای کاهش خطرات می‌دهد.
یک مطالعه بین المللی در سال ۲۰۲۱ نشان داد که ۸۰٪ از افراد در واقع مایلند تا در نحوه زندگی و کار خود تغییراتی ایجاد نمایند تا به کاهش اثرات تغییرات آب و هوایی کمک کنند.
خرافه سوم: فناوری ما را نجات خواهد داد، بنابراین مجبور نیستیم اقدام کنیم
اغلب، افراد می‌خواهند به جای مواجهه با واقعیت شناخته شده، به نتیجه‌ای که ترجیح می‌دهند باور داشته باشند؛ پاسخی که روانشناسان آن را استدلال انگیزه می‌نامند.
به عنوان مثال، اعتقاد به اینکه یک راه‌حل تکنولوژیک واحد مانند جذب کربن، بدون نیاز به تغییر در سیاست‌ها و شیوه‌های زندگی بحران آب و هوا را برطرف می‌کند، ممکن است بیشتر مبتنی بر امید باشد تا واقعیت. فناوری می‌تواند به کاهش تأثیر ما بر آب و هوا کمک کند. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهند که بعید است پیشرفت‌ها به سرعت به دست آیند.
امید به چنین راه حل‌هایی توجه را از تغییرات مهم مورد نیاز در نحوه کار و زندگی منحرف می‌کند و نوعی انکار علم است.
خرافه چهارم: اقتصاد از هر چیزی مهم‌تر است، از جمله بحران‌های قریب‌الوقوع پیش بینی‌شده توسط علم
اقدام برای کند کردن تغییرات اقلیمی پرهزینه خواهد بود، اما اقدام نکردن هزینه‌های خارق‌العاده‌ای دارد: جان‌های از دست رفته و همچنین مال و املاک.
هزینه‌های آتش سوزی‌های اخیر غرب را در نظر بگیرید. بولدر کانتی، کلرادو، پس از تابستان و پاییز گرم و خشک و باران یا برف بسیار کم اخیر، نزدیک به ۱۰۰۰ خانه را در آتش سوزی ۳۰ دسامبر ۲۰۲۱ از دست داد. مطالعه آتش سوزی‌های کالیفرنیا در سال ۲۰۱۸ – یکی دیگر از سال‌های گرم و خشک – زمانی که شهر پارادایس در آتش سوخت، خسارت از جمله هزینه‌های بهداشتی و اختلالات اقتصادی را حدود ۱۴۸.۵ میلیارد دلار تخمین زد.
وقتی مردم می‌گویند ما نمی‌توانیم اقدامی انجام دهیم زیرا اقدام گران است، هزینه انفعال را انکار می‌کنند.
خرافه پنجم: اقدامات ما باید همیشه با گروه اجتماعی ما هماهنگ باشد
در یک جامعه قطبی شده سیاسی، افراد ممکن است برای تصمیم‌گیری بر اساس اعتقادات گروه اجتماعی خود تحت فشار باشند. در مورد اعتقادات در مورد علم، این می‌تواند عواقب ناگواری داشته باشد؛ همانطور که جهان در همه گیری کووید-۱۹ دیده است. تنها در ایالات متحده، بیش از ۸۲۵۰۰۰ نفر مبتلا به کووید-۱۹ جان خود را از دست داده‌اند، در حالی که گروه‌های هویتی قدرتمند به طور فعال مردم را از دریافت واکسن یا سایر اقدامات احتیاطی که می‌تواند از آن‌ها محافظت کند، منع می‌کنند.
ویروس‌ها از وابستگی سیاسی غافل هستند، و آب و هوا در حال تغییر است. افزایش دمای کره زمین، تشدید طوفان‌ها و افزایش سطح آب دریاها، همه افراد را بدون در نظر گرفتن گروه اجتماعی آن‌ها تحت تأثیر قرار می‌دهد.
چگونه با انکار علم و تغییرات آب و هوایی مبارزه کنیم
ممکن است افراد نتوانند در رابطه با شهاب سنگی که به سمت زمین حرکت می‌کند کار خاصی انجام دهند، اما در مورد تغییرات آب و هوایی اینطور نیست. مردم می‌توانند سبک زندگی خود را برای کاهش انتشار کربن تغییر دهند و مهم‌تر از همه، رهبران دولت، تجارت و صنعت را تحت فشار قرار دهند تا اقداماتی مانند کاهش مصرف سوخت فسیلی، تبدیل به انرژی پاک‌تر و تغییر شیوه‌های کشاورزی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای را در پیش گیرند.
اکنون به بررسی مراحلی می‌پردازیم که افراد، مربیان، اطلاع‌رسانان علم و سیاست‌گذاران می‌توانند برای مقابله با انکار علم که مانع از حرکت رو به جلو در این موضوع می‌شود، طی کنند. مثلا:
- افراد می‌توانند انگیزه‌ها و باورهای خود را در مورد تغییرات آب و هوایی بازبینی کنند و فکر خود را نسبت به شواهد علمی باز نگه دارند.
- مربیان می‌توانند به دانش آموزان بیاموزند که چگونه اطلاعات علمی را منبع‌یابی و ارزیابی کنند.
- ارتباط دهندگان علم می‌توانند نه تنها آنچه را که دانشمندان می‌دانند، بلکه اینکه چگونه آن را می‌دانند، توضیح دهند.
- سیاست گذاران می‌توانند بر اساس شواهد علمی تصمیم بگیرند.
سخن پایانی
این فیلم شما را تشویق می‌کند اخبار و اطلاعات علمی را از منابع خارج از گروه اجتماعی یا هویتی خود پیدا کنید. از حباب اجتماعی خود خارج شوید و به دیگران گوش دهید و با آن‌ها صحبت کنید. بالا را نگاه کنید.
