استراتژی
نظریه بازی‌ها چیست؟
نظریه بازی‌ها شاخه‌ای از ریاضی کاربردی است که ابزارهایی را برای تحلیل موقعیت‌های طرفین بازی و تصمیم‌گیری‌های متقابل آنها فراهم می‌کند. نظریه بازی در موقعیت‌های مختلف ادبیات مدیریت نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد، از این‌رو در این مقاله قصد داریم این نظریه و ارکان اصلی آنرا معرفی کنیم.
نظریه بازی‌ها چیست؟
نظریه بازی‌ها یک چارچوب نظری برای تصور موقعیت‌های اجتماعی در بین بازیکنان رقیب است. از بعضی جنبه‌ها، نظریه بازی علم استراتژی یا حداقل تصمیم‌گیری بهینه از بازیگران مستقل و رقیب در یک محیط استراتژیک است. پیشگامان اصلی نظریه بازی جان فون نویمان، ریاضیدان و اسکار مورگنسترن، اقتصاددان در دهه ۱۹۴۰ بودند. به نظر بسیاری از افراد، جان نش ریاضیدان، اولین توسعه قابل توجه تئوری فون نویمان و مورگنسترن را ارائه داده است.
مبانی نظریه بازی
تمرکز این تئوری، بازی است که به عنوان الگویی از یک موقعیت تعاملی در بین بازیکنان منطقی عمل می‌کند. نکته اصلی در نظریه بازی این است که بازده یک بازیکن منوط به استراتژی اجرا شده توسط بازیکن دیگر است. این بازی هویت بازیکنان، ترجیحات و استراتژی‌های موجود و چگونگی تأثیر این استراتژی‌ها بر نتیجه بازیکنان را مشخص می‌کند. بسته به مدل، سایر الزامات یا فرضیات مختلف دیگر ممکن است لازم باشد.
نظریه بازی دارای طیف گسترده‌ای از برنامه‌ها است، از جمله روانشناسی، زیست‌شناسی تکاملی، جنگ، سیاست، اقتصاد و تجارت. با وجود پیشرفت‌های فراوان، نظریه بازی هنوز یک دانش نوپا و در حال توسعه است.
طبق نظریه بازی، اقدامات و انتخاب هر شرکت‌کننده بر نتیجه دیگری تأثیر می‌گذارد.
اصطلاحات نظریه بازی
هر زمان با دو یا چند بازیکن مشکلی داشته باشیم که شامل پرداخت‌های شناخته‌شده یا عواقب کمی باشد، می‌توانیم از نظریه بازی برای تعیین محتمل‌ترین نتایج استفاده کنیم. ابتدا چند اصطلاح که در مطالعه نظریه بازی استفاده می‌شود را بررسی خواهیم کرد:
- بازی: هر مجموعه شرایطی که نتیجه‌ای وابسته به عملکرد دو یا چند تصمیم‌گیرنده (بازیکنان) دارد.
- بازیکنان: یک تصمیم‌گیرنده استراتژیک در متن بازی
- استراتژی: با توجه به مجموعه شرایطی که ممکن است در بازی ایجاد شود، یک برنامه عملیاتی کامل برای یک بازیکن انجام خواهد شد.
- بازده: بازدهی که یک بازیکن از رسیدن به نتیجه خاص دریافت می‌کند.
- مجموعه اطلاعات: اطلاعات موجود در یک نقطه معین از بازی
- تعادل: نقطه‌ای در بازی که هر دو بازیکن تصمیم خود را گرفته‌اند و به نتیجه رسیده‌اند.
تعادل نش
تعادل نش نتیجه‌ای است که با دستیابی به آن، هیچ بازیکنی نمی‌تواند با تغییر تصمیمات یک جانبه، بازده را افزایش دهد. به این معنا که وقتی تصمیم گرفته شود، بازیکن با توجه به عواقبش از تصمیمات پشیمان نخواهد شد.
این تعادل معمولاً در بازی‌هایی با عناصر پیچیده‌تر از دو انتخاب توسط دو بازیکن اتفاق می‌افتد. در بازی‌های هم‌زمان که با گذشت زمان تکرار می‌شوند، پس از مداخله و خطا به یکی از تعادل‌های متعدد می‌رسند. این سناریو در مورد انتخاب‌های مختلف قبل از رسیدن به تعادل بیشتر در دنیای کسب و کار انجام می‌شود، زمانی که دو شرکت در حال تعیین قیمت محصولات قابل تعویض مانند بلیط هواپیما یا نوشابه هستند.
تأثیر بر اقتصاد و کسب و کار
نظریه بازی با پرداختن به مشکلات اساسی در مدل‌های اقتصادی، انقلابی در اقتصاد ایجاد کرد. به عنوان مثال، اقتصاد نئوکلاسیک برای درک انتظار کارآفرینی تلاش می‌کرد و نمی‌توانست از پس رقابت برآید. نظریه بازی توجه را از تعادل حالت پایدار به روند بازار معطوف کرد.
در کسب و کار، نظریه بازی برای مدل‌سازی رفتارهای رقابتی بین عوامل اقتصادی سودمند است. کسب و کارها معمولاً چندین انتخاب استراتژیک دارند که بر توانایی آنها در تحقق سود اقتصادی تأثیر می‌گذارد. به عنوان مثال، کسب و کارها ممکن است با معضلاتی از قبیل توقف تولید محصولات موجود یا تولید محصولات جدید، پایین آمدن قیمت نسبت به رقبا یا استفاده از استراتژی‌های بازاریابی جدید روبرو شوند. اقتصاددانان معمولاً از نظریه بازی برای درک رفتار شرکت‌های اولیگوپلی استفاده می‌کنند. این امر به پیش‌بینی نتایج احتمالی هنگامی که شرکت‌ها رفتارهای خاصی مانند تعیین قیمت و تبانی دارند، کمک می‌کند.
انواع نظریه بازی
اگرچه انواع بسیاری از نظریه‌های بازی وجود دارد (به عنوان مثال متقارن/نامتقارن، هم‌زمان/متوالی)، اما نظریه‌های بازی تعاونی و غیرتعاونی رایج‌ترین آنها هستند. نظریه بازی تعاونی به چگونگی تعامل ائتلاف‌ها یا گروه‌های تعاونی می‌پردازد که فقط نتایج پرداخت مشخص باشد. این یک بازی بین ائتلاف بازیکنان است تا بین افراد، و نحوه شکل‌گیری گروه‌ها و نحوه تقسیم بازده در بین بازیکنان را زیر سوال می‌‌برد.
نظریه بازی غیرتعاونی به نحوه برخورد کارگزاران اقتصادی با یکدیگر برای رسیدن به اهداف خود می‌پردازد. رایج‌ترین بازی غیرتعاونی، بازی استراتژیک است که در آن فقط استراتژی‌های موجود و نتایج حاصل از ترکیبی از گزینه‌ها ذکر شده است. یک مثال ساده از یک بازی غیرتعاونی در دنیای واقعی، سنگ-کاغذ-قیچی است.
