تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش چیست و چگونه انجام می‌شود؟

مزیت رقابتی کسب و کار شما چیست؟ ارزش پیشنهادی به کسب و کارها کمک می‌کند تا تشخیص دهند چه چیزی آن‌ها را از رقبا متمایز می‌کند. اما چگونه می‌توانید تشخیص دهید که آیا فعالیت‌های کسب و کار شما بیشترین ارزش را برای مشتریان ایجاد نموده و منجر به حاشیه سود زیادی می‌شوند؟

زنجیره ارزش چیست؟

زنجیره ارزش برای توصیف تمام فعالیت‌های مورد نیاز کسب و کار جهت ایجاد یک محصول از ابتدا تا انتها (مانند طراحی، تولید، توزیع و غیره) استفاده می‌شود. تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش به کسب و کارها یک مدل بصری از این فعالیت‌ها می‌دهد و به آن‌ها اجازه می‌دهد تعیین کنند که کجا می‌توانند هزینه‌ها را کاهش دهند.

با این تحلیل می‌توانید برای ایجاد مزیت رقابتی، بهبود کارایی و افزایش حاشیه سود گام بردارید. بیایید نگاهی عمیق‌تر به تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش بیندازیم و بیاموزیم که چگونه می‌توانید فعالیت‌های کسب و کار خود را تجزیه و تحلیل کنید.

تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش چیست؟

تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش راهی برای کسب و کارها جهت تجزیه و تحلیل فعالیت‌هایی است که برای ایجاد یک محصول انجام می‌دهند. هنگامی که فعالیت‌ها تجزیه و تحلیل شدند، کسب و کار می‌تواند از نتایج برای ارزیابی راه‌های بهبود مزیت رقابتی خود استفاده کند.

در حالی که یکی از اهداف تحلیل زنجیره ارزش بهبود کارایی عملیاتی است، هدف نهایی و مهم آن ایجاد مزیت نسبت به رقبا می‌باشد.

همانطور که تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش خود را تکمیل می‌کنید، مزیتی را که می‌خواهید نسبت به رقبا به دست آورید، شناسایی خواهید کرد. شرکت‌ها باید بین دو نوع مزیت رقابتی، یکی را انتخاب کنند: مزیت هزینه و مزیت تمایز. بیایید به این موارد در ادامه بپردازیم.

مزیت رقابتی

مزیت رقابتی چیزی است که کسب و کار شما را از رقبا متمایز می‌کند. برای ایجاد مزیت، به یک تصویر واضح از بازار هدف خود نیاز دارید. اگر یک کارآفرین علاقه‌مند به تعریف واضح مخاطبان و بازار هدف کسب و کار خود هستید، مطمئن شوید که بازار مناسبی را برای راه‌اندازی یا فروش محصولات خود پیدا خواهید کرد.

همچنین باید بدانید که محصول شما چه مزیتی برای بازار هدف دارد و درک کاملی از رقبا و پیشنهادات آن‌ها داشته باشید.

هنگام تحلیل زنجیره ارزش، کسب و کار به دنبال کسب مزیت رقابتی در یکی از این دو حوزه است:

مزیت هزینه

هدف استراتژی رهبری هزینه تبدیل شدن به کم‌هزینه‌ترین ارائه‌دهنده در صنعت یا بازار است. شرکت‌هایی که در استراتژی کم‌هزینه برترین هستند، کارایی عملیاتی بسیار بالایی دارند و از مواد و منابع کم‌هزینه برای کاهش قیمت کلی محصول یا خدمات خود استفاده می‌کنند. به عنوان مثال می‌توان به مک دونالد و والمارت اشاره کرد.

مزیت تمایز

با استفاده از استراتژی تمایز، شما یک محصول یا خدمات منحصر به فرد یا بسیار تخصصی را برای به دست آوردن مزیت رقابتی ارائه می‌دهید. کسب و کار باید زمان و منابع خود را به نوآوری، تحقیق و توسعه اختصاص دهد. استراتژی تمایز موفق به کسب و کار این امکان را می‌دهد که برای محصول یا خدمات خود قیمت بالاتری تعیین کند. به عنوان مثال می‌توان به استارباکس و اپل اشاره کرد.

بهتر است یک مزیت رقابتی را انتخاب کنید تا تلاش خود را روی آن متمرکز نمایید. بسته به اینکه کدام استراتژی رقابتی را انتخاب می‌کنید، هدف تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش کاهش هزینه‌ها یا تمایز برای بهبود حاشیه خواهد بود. سپس ایده روشنی از اهداف کسب و کار خود و نحوه برنامه‌ریزی برای ارائه ارزش خواهید داشت. همچنین دامنه تغییراتی را که ممکن است برای بهبود کارایی لازم باشد، محدود می‌کند.

اما چگونه باید تصمیم بگیرید که کدام مزیت رقابتی را انتخاب کنید؟ با استفاده از مدل زنجیره ارزش پورتر، می‌توانید نگاهی به فعالیت‌های کسب و کار خود بیندازید، یک پیشنهاد ارزش منحصر به‌ فرد را مشخص و بهترین گزینه را برای تسلط بر رقبا انتخاب کنید.

تحلیل زنجیره ارزش پورتر

مایکل پورتر، استاد دانشکده بازرگانی هاروارد، یک مدل زنجیره ارزش ساده را در کتاب خود به نام «Competitive Advantage» معرفی کرد. او مراحل انجام تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش را توسعه داد و فعالیت‌های کسب و کار را به دو دسته اصلی (Primary) و پشتیبان (Support) تقسیم کرد.

شناسایی فعالیت‌های اصلی و پشتیبان، گامی حیاتی در ایجاد تحلیل زنجیره ارزش است. شما خواهید دانست که بیشترین منابع را در کجا خرج می‌کنید، کسب‌وکارتان در کجا می‌تواند بهبود یابد و رقبا در کجا ممکن است برتری بیشتری نسبت به شما داشته باشند.

بیایید در ادامه نگاهی به این فعالیت‌ها بیاندازیم.

فعالیت‌های اصلی و پشتیبان

در مدل زنجیره ارزش پورتر، فعالیت‌های اصلی و پشتیبان، فرآیندها و سیستم‌های کلیدی هستند که کسب و کار برای توسعه محصول یا خدمات خود از آن استفاده می‌کند. پنج فعالیت اصلی عبارتند از: لجستیک ورودی، عملیات، لجستیک خروجی و فروش. فعالیت‌های پشتیبان عبارتند از زیرساخت‌های شرکت، مدیریت منابع انسانی، توسعه فناوری و تدارکات.

فعالیت‌های اصلی

پنج فعالیت اصلی وجود دارد، و آن‌ها شامل تمام اقداماتی هستند که برای ایجاد پیشنهاد کسب و کار انجام می‌شوند.

جمع‌بندی

تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش به شما کمک می‌کند تا زمینه‌های بهبود و فعالیت‌هایی را که بیشترین ارزش را برای مشتریان و کسب و کارتان به عنوان یک کل ارائه می‌دهند، شناسایی کنید. حذف فعالیت‌های ناکارآمد تولید را تسریع می‌کند، مزیت رقابتی شما را بهبود می‌بخشد و حاشیه سود را افزایش می‌دهد.