فرهنگ سازمانیمدیریت منابع انسانی
فرهنگ ادهوکراسی چیست و چرا باید آن را در سازمان خود اجرا کنید؟
نوآوری استراتژیک، در حال حاضر منبع کلیدی مزیت رقابتی و تمایز برای بسیاری از سازمان‌ها است. فرهنگ ادهوکراسی (Adhocracy) به سازمان‌ها کمک می‌کند تا نوآور و سازگار شوند، که در بازار پویای امروزی ضروری است.
بیایید نگاهی به ویژگی‌های ادهوکراسی در زمینه کسب و کار، مزایا و معایب آن، نمونه‌هایی از این فرهنگ در سازمان‌ها، و اینکه چگونه متخصصان منابع انسانی می‌توانند به پرورش فرهنگ ادهوکراسی کمک کنند، بیاندازیم.
فرهنگ ادهوکراسی چیست؟
در محیط کسب و کار، فرهنگ ادهوکراسی یک رویکرد شرکتی از رهبری غیرمتمرکز، ابتکار فردی و تصمیم‌گیری ارگانیک را توصیف می‌کند. این فرهنگ بر یک سیستم سفت و سخت از اختیارات یا رویه‌ها متکی نیست. درعوض، روی تطبیق مداوم روش‌ها با دادن مجوز به کارمندانی که نزدیک‌ترین ارتباط را با عمل مورد نظر دارند، تمرکز می‌کند تا آن‌ها کار خود را انجام دهند و مشکلات را آن‌طور که می‌دانند حل کنند.
واژه ادهوکراسی در دهه ۱۹۷۰ به عنوان جایگزین متضاد بوروکراسی که بر اساس قوانین و سلسله‌مراتب ساختاریافته است، رایج شد. این از عبارت لاتین “ad hoc” مشتق شده است که به معنای “برای این (هدف)” می‌باشد.
ادهوکراسی یکی از چهار نوع فرهنگ سازمانی است که در چارچوب ارزش‌های رقابتی به شرح زیر شناسایی شده است:
- فرهنگ ادهوکراسی (ایجاد)
- فرهنگ قبیله‌ای (همکاری)
- فرهنگ سلسله‌مراتبی (کنترل)
- فرهنگ بازار (رقابت)
بیشتر سازمان‌ها بیش از یک نوع فرهنگ را به خود اختصاص می‌دهند، اما معمولاً یک فرهنگ سازمانی غالب وجود دارد که نشان‌دهنده محیط کلی است.
پرورش نوع فرهنگ شرکتی که متناسب با کسب و کار و اهدافتان باشد، به شما کمک می‌کند عملکرد سازمانی را بهبود ببخشید و در نهایت تأثیر مثبتی بر سود خالص خواهد داشت.
ویژگی‌های کلیدی فرهنگ ادهوکراسی
سازمان‌هایی با فرهنگ ادهوکراسی یک محیط کاری مشارکتی و انعطاف‌پذیر برای کارکنان خود ایجاد می‌کنند.
برخی از ویژگی‌های مشترک این نوع ساختار عبارتند از:
تأکید کمتر بر اقتدار رسمی، تأکید بیشتر بر ابتکار عمل فردی: سطوح شرکت به طور دقیق تعریف نشده‌اند و یک ذهنیت رهبری مشترک وجود دارد. کارمندان به جای اینکه فقط یک نقش داشته باشند، می‌توانند وارد عمل شوند و پروژه‌های متناسب با مهارت‌هایشان را رهبری کنند. آن‌ها می‌توانند خود سازماندهی انجام دهند و راه‌های مختلفی را برای رسیدگی به مشکلات و انجام وظایف بدون اجازه سرپرست آزمایش کنند.
تمرکز بر نوآوری و ریسک‌پذیری: قابل قبول است که نحوه انجام کارها و ایجاد تغییرات را زیر سوال ببرید. کارکنان این آزادی را دارند که خلاق باشند و ایده‌های خود را امتحان کنند. این آزمایش روش‌ها، محصولات و خدمات جدید را تحریک نموده و نوآوری مستمر را ترویج می‌کند.
یک فضای غیررسمی: در مورد انتظارات رفتاری، رویه‌ها و نقش‌ها رسمیت کمی وجود دارد. کارمندان قدرت بیشتری برای تصمیم‌گیری در مورد زمان کار و نحوه انجام آن دارند. مدیرانی که فرهنگ ادهوکراسی را پذیرفته‌اند، اغلب کارمندان فریلنسر را به طور منظم برای پروژه‌های خاص استخدام می‌کنند.
یک ساختار بسیار ارگانیک: اهمیت کمتری به رویه‌های تاییدشده یا برنامه‌ریزی پیش رو داده می‌شود. تصمیم‌گیری‌ها بیشتر به صورت واکنشی گرفته می‌شوند تا فعالانه، و پروژه‌ها را می‌توان در یک لحظه تغییر مسیر داد. تاکید بر فوریت وجود دارد، بنابراین اعضای تیم می‌توانند بدون انتظار مجوز همکاری و اقدام کنند.
ارزش‌گذاری بر انعطاف‌پذیری: هدف، یک طرز فکر تطبیقی با توانایی تغییر مسیر سریع است. منابع داخلی باید برای فضای کسب و کار در حال تغییر آماده شوند. تیم‌های تخصصی به سرعت برای رویارویی با هر چالشی که ممکن است پیش بیاید تشکیل می‌گردند.
مزایای فرهنگ ادهوکراسی
فرهنگ ادهوکراسی می‌تواند برای شرکت‌های خاص جذاب‌تر از مدل‌های فرهنگ سازمانی سنتی باشد. در صنایعی که انتظار اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی در آن‌ها وجود دارد به خوبی کار می‌کند، زیرا محصولات را می‌توان به طور مرتب ارتقا داد یا با فناوری‌های پیشرفته جایگزین کرد. این نوع فرهنگ همچنین می‌تواند در مقیاس کوچک‌تر در واحدهای کسب و کار خاص وجود داشته باشد.
در اینجا یک مرور کلی از مزایای فرهنگ ادهوکراسی آورده‌ایم:
تصمیم‌گیری سریع: به دلیل تمرکز بر ریسک و سلسله‌مراتب پایین، وقتی زمان برای تجزیه و تحلیل طولانی وجود ندارد، تصمیمات به سرعت گرفته می‌شوند. افراد می‌توانند بر اساس غریزه بدون نیاز به تایید چندین نفر، عمل کنند. این بدان معنی است که می‌توانید نیازهای فوری مشتریان و خواسته‌های بازار را زمانی که شرایط سریع تغییر می‌کند، برآورده نمایید.
تطبیق‌پذیری: تمرکز بر روی آینده و تفکر خارج از چارچوب است تا یک قدم جلوتر از رقبا باشید. این امکان وجود دارد که بر اساس تغییرات در شرایط داخلی و خارجی، استراتژی خود را در حال حرکت تغییر دهید.
از آنجایی که کارمندان فقط در حیطه یک عملکرد طبقه‌بندی نمی‌شوند، مهارت‌ها و دانش‌های متنوعی دارند که به آن‌ها اجازه می‌دهد هر زمان که لازم بود، نقش‌های بخصوصی را ایفا کنند.
تشویق رفتار نوآورانه و خلاقیت: فقدان سلسله‌مراتب تعامل، همکاری و معاشرت با همکاران را آسان‌تر می‌کند. مردم می‌توانند به راحتی نظرات و ایده‌های خود را برای آزمایش و ارائه راه‌حل بازگو نمایند.
توانمندسازی نیروی کار: بدون محدودیت یک ساختار رسمی، کارمندان احساس می‌کنند که کنترل بیشتری بر حرفه خود دارند. کارهایی که در سراسر سازمان انجام می‌شوند بیشتر قابل مشاهده هستند، بنابراین کارکنان از فرصت‌های جدید آگاه بوده و به راحتی می‌توانند نقش خود را تغییر دهند.
معایب فرهنگ ادهوکراسی
فرهنگ ادهوکراسی برای هر نوع کسب و کاری مناسب نیست. فقدان فرآیندهای طراحی‌شده و رویه‌های تجویزشده برای صنایعی که ملزم به پیروی از پروتکل‌های سختگیرانه هستند، کارساز نخواهد بود. این مهم است که در نظر بگیرید آیا این رویکرد ممکن است سازمان شما را محدود کند یا خیر.
در اینجا به برخی از اشکالات و محدودیت‌ها اشاره کرده‌ایم:
ارتباطات ممکن است با شکست روبرو شوند: از آنجا که ساختار کمی در مورد نحوه انجام کارها وجود دارد و تاکید زیادی بر ابتکارات فردی می‌شود، ممکن است سردرگمی وجود داشته باشد. کارمندان ممکن است به طور کامل درک نکنند که باید اطلاعات مهم را از کجا دریافت نمایند یا آن‌ها را به کدام سو هدایت کنند یا نمی‌دانند چه کسی مسئول رسیدگی به موقعیت‌های خاص است.
مدیران در این شرایط باید روش‌های ارتباطی مؤثری را بیابند. در غیر این صورت منجر به از دست دادن مهلت‌های زمانی، تکرار کار، تاخیر و غیره می‌شود.
محیط کاری نامنظم: غیرقابل پیش‌بینی بودن ممکن است خلاقیت را برانگیزد، اما گاهی اوقات در یک محیط دائماً در حال تغییر به مردم احساس گیج بودن دست می‌دهد.
بدون یک زنجیره رهبری مشخص، کارمندان ممکن است به طور کامل تمام مسئولیت‌های خود یا عملکردشان را درک نکنند. همچنین ممکن است مشخص نباشد که برای راهنمایی در مورد وظایف یا درگیری‌های بین فردی باید به چه کسی مراجعه نمایند.
همه نمی‌توانند بدون داشتن ساختار با بهره‌وری کار کنند. نگرش انعطاف‌پذیرتر در مورد فرآیندها و ساعات کاری می‌تواند بر جدول زمانی و کنترل کیفیت تأثیر بگذارد.
هر ایده‌ای به نتیجه نمی‌رسد: ریسک‌پذیری همیشه به موفقیت منجر نمی‌شود. شکست خوردن طبیعی است، بنابراین سازمان باید بتواند این را تحمل کند. تصمیم‌گیری خود به خودی که تحقیقات بازار یا مدیریت ریسک را حذف می‌کند، می‌تواند منجر به هدر دادن پول برای چیزی شود که به نتیجه نمی‌رسد.
عدم برنامه‌ریزی برای مشکلات احتمالی شما را در حالت ارتجاعی قرار می‌دهد. از سوی دیگر، داشتن اقدامات یا راه‌حل‌های تعدیل‌کننده، شما را برای مسائلی که ممکن است پیش بیایند آماده می‌کند.
جمع‌بندی
در محیطی که به سرعت در حال حرکت می‌باشد، پذیرفتن یک رویکرد مدیریتی که کمتر سفت و سخت است می‌تواند راهگشا باشد. فرهنگ ادهوکراسی به کارکنان قدرت می‌دهد تا مشارکت کنند و سازمان‌ها را مجهز به انعطاف‌پذیری لازم برای موفقیت می‌سازد.
پرورش جنبه‌هایی از ادهوکراسی که برای سازمان شما منطقی است، به شما کمک خواهد کرد تا از مزایای این نوع فرهنگ سازمانی بهره‌مند شوید.
