سبک مدیریت (Management Style) روشی است که با تکیه بر آن، یک مدیر برای تحقق اهداف خود تلاش می‌کند. سبک مدیریت شامل نحوه برنامه‌ریزی، سازماندهی، تصمیم‌گیری، تفویض اختیار و مدیریت کارکنان یک سازمان است.
یک مدیر موفق کسی است که بتواند سبک مدیریت خود را در پاسخ به عوامل مختلف تنظیم کرده و در عین حال تمرکز خود را برای دستیابی موفقیت‌آمیز به اهداف، حفظ کند. همچنین مهم است که بدانید، سبک‌های مدیریتی، تحت تأثیر عوامل داخلی و خارجی مختلفی قرار می‌گیرند.
عوامل داخلی شامل: فرهنگ سازمانی، سیاست‌ها، اولویت‌ها، میزان تعارض میان کارکنان و سطح مهارت آنها می‌باشد. عوامل خارجی نیز شامل: قوانین استخدام، شرایط اقتصادی، رقبا، تأمین‌کنندگان و مشتریان است. همه این‌ها عواملی هستند که خارج از کنترل سازمان هستند، اما هم بر مدیران و هم بر کارکنان تأثیر خواهند داشت.
انواع سبک‌های مدیریتی
به طور کلی، سه سبک گسترده برای مدیریت وجود دارد: مدیریت خودکامه (Autocratic)، مدیریت دموکراتیک (Democratic) و قانون آزاد (Laissez-faire). در این دسته‌ها، زیرگروه‌های خاص سبک‌های مدیریتی وجود دارد که هرکدام موافقان و مخالفان خاص خود را دارند.
سبک‌های مدیریت خودکامه
این نوع مدیریت با ارتباط یک طرفه از روسا به کارمندان، با رویکردی از بالا به پایین پیش می‌رود. این روش بیشترین کنترل را در سبک‌های مختلف مدیریت دارد. مدیریت همه تصمیمات محل کار را می‌گیرد و تمام قدرت را در اختیار دارد.
کارمندان به عنوان هواپیماهای بدون سرنشین رفتار می‌شوند، زیرا هنگام انجام کار در محیط‌های کاملا مشخص، از نزدیک نظارت می‌شوند. کارمندان تشویق به پرسیدن سوال، ارائه ایده یا به اشتراک گذاشتن افکار خود در مورد بهبود فرآیندها نمی‌شوند و در بعضی موارد، به طور فعال از انجام این کار منصرف خواهند شد.
سبک مدیریت مقتدر (Authoritative)
در این سبک، کارمندان دقیقا همان کاری را که مدیران می‌خواهند، انجام داده و می‌دانند اگر کسی به رعایت این اصول اهمیت ندهد، مجازات خواهد شد. به بیان دیگر، از کارمندان انتظار می‌رود که دستورات را دنبال کنند، اختیار مدیریت را زیر سوال نبرند و هر بار وظایف خود را به همان شیوه انجام دهند.
مدیران بدون اینکه اعتماد یا اطمینان داشته باشند که کارمندان‌شان بدون نظارت مستقیم و مداوم می‌توانند به اهداف خود برسند، کارکنان را از نزدیک تحت نظارت قرار می‌دهند و عملکرد آنها را با مدیریت ذره‌بینی (Micromanaging) تحت نظر دارند. این نوع مدیران معتقدند که بدون این نظارت، کارمندان با موفقیت عمل نخواهند کرد.
جوانب مثبت سبک مدیریت مقتدر:
این سبک مدیریتی، امکان تصمیم‌گیری سریع را فراهم می‌آورد. نقش‌ها و انتظارات کاملا مشخصی را ایجاد می‌کند. فقط در صورت حضور مدیر، بهره‌وری سازمان افزایش خواهد یافت.
جوانب منفی سبک مدیریت مقتدر:
این سبک افزایش نارضایتی کارکنان را به همراه دارد که منجر به جابجایی بالاتر، کینه، عدم رشد حرفه‌ای و تعارض میان کارکنان و شکل‌گیری ذهنیت “ما” در مقابل “آنها” بین کارکنان و مدیریت، خواهد شد. نوآوری کشته می‌شود و فرایندهای ناکارآمد در جای خود باقی می‌مانند.
سبک مدیریت اقناعی (Persuasive)
در این سبک، مدیران با استفاده از مهارت‌های ترغیب‌کننده خود، کارکنان را متقاعد می‌کنند که تصمیمات یک جانبه‌ای که مدیر برای اجرای کار به تیم، بخش یا سازمان می‌دهد، به سود همه خواهد بود.
مدیران، سوالاتی را مطرح می‌کنند و روند تصمیم‌گیری و منطق پشت سیاست‌ها را توضیح می‌دهند. این روش می‌تواند به کارمندان کمک کند تا احساس کنند که آنها عضو مورد اعتماد و باارزشی هستند و در تصمیم‌گیری‌های مهم سازمان نقش دارند. این امر منجر به پایین آمدن میزان کینه یا تنش بین مدیریت و کارکنان می‌شود.
جوانب مثبت سبک مدیریت اقناعی:
مدیریت می‌تواند سطح بالاتری از اعتماد را بین خود و کارمندان ایجاد کند و کارکنان تصمیمات از بالا به پایین را راحت‌تر می‌پذیرند.
جوانب منفی سبک مدیریت اقناعی:
کارمندان همچنان تحت محدودیت‌هایی که برای آنها در نظر گرفته شده است کار می‌کنند و از این که نمی‌توانند به صورت معنی‌دار بازخورد بدهند، راه‌حل ایجاد کرده یا مهارت بالایی کسب کنند، ناامید می‌شوند.
سبک مدیریت پدرانه (Paternalistic)
در این سبک، مدیر با توجه به منافع کارمندان خود عمل می‌کند. معمولا سازمان از کارکنان با عنوان “خانواده” یاد می‌کند و از کارمندان، وفاداری و اعتماد طلب می‌کند. تصمیمات برای کارمندان توضیح داده می‌شود ، اما دیگر جایی برای همکاری یا پرسش وجود ندارد.
جوانب مثبت سبک مدیریت پدرانه:
یک مدیر با سبک پدرانه، بر رفاه کارمندان خود متمرکز است و تصمیمات خود را بر اساس بهترین وضعیت کارمندان تعیین می‌کند. ارتقا سطح تحصیلات کارکنان بسیار ارزشمند است و منجر به شادتر شدن، ماهرتر بودن، با بهره‌وری بیشتر آنها می‌شود.
جوانب منفی سبک مدیریت پدرانه:
کارمندان می‌توانند بیش از حد به مدیریت وابسته شوند. این امر منجر به عدم ابتکار و حل مسئله می‌شوند. شانس زیادی برای این سبک وجود دارد که باعث ایجاد کینه در بین کارکنانی شود که به مفهوم “سازمان به عنوان خانواده” اعتقاد ندارند.
سبک‌های مدیریت دموکراتیک
مدیران کارکنان را تشویق می‌کنند تا در طول فرایند تصمیم‌گیری اطلاعاتی را بدست آورند، اما در نهایت مسئول تصمیم نهایی خود آنها هستند. این فرایند به شما امکان می‌دهد تا نظرات، مهارت‌ها و ایده‌های متنوعی را برای اطلاع‌رسانی در مورد تصمیمات، ارائه دهید.
سبک مدیریت مشورتی (Consultative)
در این سبک، مدیران افکار تیم خود را جویا می‌شوند و درباره نظرات هر یک از اعضا در تیم صحبت می‌کنند. مدیر تصمیم نهایی را می‌گیرد، اما آنها تمام اطلاعات داده شده توسط اعضای تیم را قبل تصمیم‌گیری، در نظر می‌گیرند. این سبک اغلب در زمینه‌های تخصصی استفاده می‌شود، جایی که کارکنان متخصص بخش فعالیت خود هستند و برای تصمیم‌گیری آگاهانه به مدیریت آنها نیاز است.
جوانب مثبت سبک مدیریت مشورتی:
این سبک پیوند عمیق‌تری را بین کارکنان و مدیریت ایجاد می‌کند و باعث اعتماد به نفس در تیم‌ها می‌شود. مدیریت با تیم رشد می‌کند، زیرا آنها از ایده‌ها، نظرات و تجربه کارمندان، نکاتی را می‌آموزند. نوآوری و ابراز عقاید تشویق می‌شوند، که منجر به حل بهتر مشکلات خواهد شد.
جوانب منفی سبک مدیریت مشورتی:
روند مشاوره با کارکنان می‌تواند وقت‌گیر و طولانی باشد. اگر یک مدیر از نظر مدیریت زمان در این فرآیند ماهر نباشد، می‌تواند به راحتی در جا بزند. اعتماد بیش از حد به این سبک می‌تواند منجر به از دست دادن اعتماد کارمندان به رئیس خود شود، زیرا آنها تعجب می‌کنند که چرا همیشه به جای اینکه مدیریت به عنوان بخشی از کسب و کار خود از آنها استفاده کند، برای حل مشکلات آنها را فرامی‌خواند.
سبک مدیریت مشارکتی (Participative)
در این سبک، مدیران و کارکنان همه اعضای فعال فرایند تصمیم‌گیری هستند. به کارکنان اجازه داده می‌شود تا به اطلاعات بیشتر در مورد شرکت و اهداف آن دسترسی پیدا کنند و به ارائه راه‌حل‌های نوین ترغیب می‌شوند. مدیریت افکار، ایده‌ها و نظرات کارکنان را جستجو می‌کند، تا در حین عمل از آنها استفاده کند.
نتیجه سخن
در این مقاله سعی شد تا به سازمان شما کمک کنیم ارتباطات بین مدیران و کارمندان را بهبود ببخشد و مسیرهای آموزشی را برای مدیران ایجاد کند تا سبک‌های مدیریتی را که برای سازمان شما مناسب است، توسعه دهند.
