بازاریابی شبکه‌ای (Network Marketing) یا نتورک مارکتینگ چیست و چگونه انجام می‌شود؟

بازاریابی شبکه‌ای (Network Marketing) که به عنوان بازاریابی چندسطحی (Multi-Level Marketing) نیز معروف است، غالباً با برنامه‌های ساختاریافته هرمی اشتباه گرفته می‌شود اما عملکرد آن کمی متفاوت از سازمان‌های دارای ساختار هرمی است.

این نوع بازاریابی یک روش فروش مستقیم است که در آن محصولات و خدمات شرکت توسط گروهی از فروشندگان مستقل فروخته می‌شوند، این افراد با جذب و آموزش دیگران پیوند یا زنجیره‌ای ایجاد و آن را مدیریت می‌کنند. این بدان معناست که هر بار که فروش انجام می‌شود، تمام اعضای سطح بالای زنجیره کارمزد خود را از آن دریافت می‌کنند. نکته جالب این است که این افراد فروشنده بر اساس حقوق و دستمزد استخدام نمی‌شوند. فروشندگان از طریق روش‌های زیر درآمد کسب می‌کنند:

• فروش مستقیم یا فروش صورت گرفته توسط دیگر اعضا
• استخدام اعضای جدید و بزرگ‌تر کردن زنجیره. هرچه زنجیره طولانی‌تر باشد، درآمد بیشتری کسب خواهید کرد.

تاریخچه شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای

در طی انقلاب صنعتی دهه ۱۸۰۰، تعداد زیادی از محصولات جدید اختراع می‌شدند که لازم بود به مصرف‌کنندگان فروخته شوند. این محصولات اغلب پیچیده بودند و خریداران بالقوه توضیحات لازم را نیاز داشتند. بازاریابی شبکه‌ای در پی جنگ جهانی دوم در دهه ۱۹۴۰ با California Vitamin Company (در سال ۱۹۳۹ به Nutrilite تغییر نام یافت) و California Perfume Company (Avon کنونی) شروع به کار کرد.

محصولات تولیدشده توسط California Vitamin Company به قدری مورد تقاضا قرار گرفت که بنیان‌گذار آن، کارل رنبورگ شروع به جذب توزیع‌کنندگان مستقل برای افزایش تعداد فروشندگان کرد. به این توزیع‌کنندگان مستقل دستور داده شد که توزیع‌کنندگان جدیدی را در محافل دوستان، آشنایان و مشتریان خود پیدا کنند. نمایندگان از فروش توزیع‌کنندگانی که شخصاً استخدام کرده‌اند، سود می‌بردند.

در سال ۱۹۵۹، دو کارمند Nutrilite، ریک دِووس و جان ون آندل، شرکت خود یعنی Amway را تاسیس کردند. Amway با استفاده از ساختار سازمانی بازاریابی چند سطحی ایجاد شد و راه را برای ایجاد شرکت‌های بازاریابی چند سطحی در کشورهای دیگر مانند کانادا، انگلستان، استرالیا، آلمان و فرانسه هموار کرد.

Amway به شرکت‌هایی مانند پاناسونیک، پالمولیو و مسترکارت اجازه داد بازاریابی شبکه‌ای را در استراتژی‌های بازاریابی کانال‌های خود قرار دهند.

در دهه ۱۹۸۰، چشم‌انداز اقتصاد ایالات متحده متحول شد. رونق مالی هم‌زمان با ورود زنان به کسب و کار بود. این زنان یک هدف بزرگ برای شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای بودند، زیرا آن‌ها به دنبال مشاغلی می‌گشتند که بتوانند بدون غفلت از فرزندان و خانواده خود درآمد کسب کنند.

زنان توانستند موقعیت‌های بالایی را در این شرکت‌ها بدست آورند و فرصت‌هایی را برای دستیابی به استقلال مالی زنان بدون دست کشیدن از خانواده ایجاد کنند.

در پایان دهه ۱۹۹۰، بازاریابان شبکه در حال یادگیری استفاده از قدرت اینترنت بودند. پیاده‌سازی فروشگاه‌های آنلاین و سفارشات الکترونیکی استفاده از شبکه‌های اجتماعی را برای توزیع‌کنندگان و کسب و کارهای فردی بسیار آسان‌تر می‌کند. از زمان ظهور رسانه‌های اجتماعی، مشاهده تبلیغات توسط افراد در شبکه شما برای شرکت‌هایی مانند Rodan + Fields یا ItWorks معمول شده است.

بازاریابی شبکه‌ای هم‌سو با جامعه ادامه پیدا کرده و رشد خواهد کرد. اما ایجاد روابط، همیشه کلید موفقیت در بازاریابی شبکه‌ای خواهد بود.

بازاریابی شبکه‌ای چگونه انجام می‌شود؟

نام‌های زیادی برای بازاریابی شبکه‌ای وجود دارد. به عنوان مثال بازاریابی وابسته، بازاریابی تلفن همراه، بازاریابی مشتری مستقیم، بازاریابی ارجاعی یا بازاریابی چند سطحی.

مدل شبکه‌ای انواع مختلفی از سطوح مانند بازاریابی تک لایه، دو لایه و چند سطحی را ایجاد می‌کند.

در این بخش ما در مورد انواع بازاریابی شبکه‌ای با کمک مثال‌هایی صحبت خواهیم کرد.

بازاریابی مستقیم (Direct Marketing)

بازاریابی مستقیم یک سیستم بازاریابی تک لایه است که نیاز به ثبت‌نام شخص در برنامه فروش محصول یا خدمات دارد. افرادی که در این برنامه‌ها ثبت‌نام می‌کنند نیازی به استخدام سایر توزیع‌کنندگان ندارند و تنها با فروش مستقیمی که انجام می‌دهند، حقوق دریافت می‌کنند.

بازاریابی مستقیم فوری‌ترین شکل فروش است. محصولی را که دوست دارید پیدا کرده و دوستان و خانواده خود را مجبور به خرید آن کنید. چند شرکت برتر درگیر این نوع بازاریابی شبکه‌ای لوازم آرایشی Mary Kay، لوازم آرایشی Avon و لوازم آشپزخانه Pampered Chef هستند.

بازاریابی وابسته (Affiliate Marketing)

جنبه جدیدتری از بازاریابی شبکه‌ای استفاده از برنامه‌های آنلاین بازاریابی وابسته است. صاحبان وب‌سایت و وبلاگ‌نویسان لینک محصولات خاص را در پلتفرم خود ادغام می‌کنند. هنگامی که افراد روی آن لینک‌ها کلیک و محصولات را خریداری کنند، به صاحب وب‌سایت حق ارجاع پرداخت می‌شود. این امکان دسترسی به سایتی مطمئن را در اختیار مشتریان قرار می‌دهد که می‌توانند بلافاصله محصولات مورد تبلیغ خود را خریداری کنند.

برای کسانی که از لینک‌های وابسته استفاده می‌کنند مهم است که در این مورد شفاف باشند. برنامه وابسته آمازون یکی از شناخته شده‌ترین برنامه‌ها است، اما Partnerize و Google’s Affiliate Network نیز در این حوزه موارد دیگری هستند.

هزاران برنامه وابسته هم برای برندها وجود دارد و هم افراد می‌توانند از آن استفاده کنند. قبل از عضویت در یک برنامه، حتماً درباره پردرآمدترین برنامه‌های وابسته تحقیق کنید.

بازاریابی شبکه‌ای یک لایه (Single-Tier)

بازاریابی شبکه‌ای یک لایه بسیار ساده است، شما در برنامه ثبت‌نام کرده، سپس شروع به فروش محصولات یا خدمات شرکت می‌کنید و براساس فروش خود، کمیسیون دریافت می‌کنید. با این حال، نیازی به استخدام نماینده فروش دیگری نیست تا کار را برای شما انجام دهد. شما فقط باید روی فروش و ایجاد ارتباط با مشتری تمرکز کنید.

شرکت‌های Betterware ، Kleeneze ،Avon بازاریابی تک لایه را دنبال می‌کنند. همچنین برخی از پلتفرم‌های آنلاین از بازاریابی یک لایه پیروی می‌کنند، شما به وب‌سایت آن‌ها مراجعه کرده و مانند پرداخت به ازای هر کلیک (PPC) یا پرداخت سرانه (PPL)  حقوق دریافت می‌کنند.

بازاریابی شبکه‌ای دو لایه (Two-Tier یا Double-Tier)

بازاریابی شبکه‌ای دو لایه نیاز دارد که اعضای آن دیگران را جذب کنند. در این مدل به شما از هر دو طریق پول پرداخت می‌شود. فروش مستقیم کالا یا خدمات (یا ورود ترافیک به وب‌سایت آن‌ها) و جذب اعضای دیگر برای کار زیر دست شما. SiteSell نمونه بسیار خوبی از بازاریابی شبکه‌ای دو لایه است.

بازاریابی چند سطحی (Multi-Level)

همانطور که از نام آن بر می‌آید بازاریابی چند سطحی (MLM) شامل دو یا چند ردیف است و بر اساس شبکه مبتنی بر بازاریابی توزیع می‌باشد. بازاریابی چند سطحی به اعضای خود این امکان را می‌دهد تا زمانی که ردیف پنج برابر یا بیشتر عمق دارد و انگیزه دیگری برای استخدام وجود دارد، درآمد کسب کنند. این مدل دو نوع استراتژی شبکه دیگر دارد: بازاریابی شبکه‌ای مبتنی بر نام و بازاریابی شبکه‌ای مبتنی بر بازار.

جمع‌بندی

ما تقریباً همه مواردی را که باید در مورد بازاریابی شبکه‌ای بدانیم، از جمله تعریف آن، انواع مختلف، تاریخچه، نحوه انتخاب سازمان و اهمیت مربی‌گری را ارائه داده‌ایم.

همانطور که پیش می‌روید و شبکه خود را برای فروش یک محصول یا خدمات می‌سازید، به خاطر داشته باشید که آن‌ها قبل از اینکه مشتری شما باشند، دوستان و خانواده‌تان هستند. راه اثربخشی و موفقیت بازاریابی شبکه‌ای، ایجاد یک رابطه عالی و فروش محصول است.