معرفی برترین مسئولیت‌های مدیر پروژه ساختمانی

برج بلند World Trade Center در منطقه مالی منهتن با ارتفاع بیش از ۳۸۷ متر، بلندترین ساختمان این شهر است که حتی بر روی ساختمان معروف امپایر استیت سایه می‌افکند. این ساختمان که در محل اصلی World Trade Center ساخته شده، گواهی بر توانایی حیرت‌انگیز آمریکا در ساخت چیزهای بزرگ است.

اما این ساختمان شیشه‌ای به خودی خود از پیاده‌رو رشد نکرده است: از سال ۲۰۰۶، یک نیروی عظیم ساخت و ساز سخت کار کردند تا جدیدترین آسمان خراش جهان را بسازند.

در راس این پروژه و هر پروژه ساختمانی دیگر، از سیمان‌سازی پارکینگ گرفته تا ساخت یک آپارتمان، مدیر پروژه ساختمانی قرار دارد.

مدیر پروژه مسئولیت اصلی برنامه‌ریزی یک کار خاص ساختمانی و نظارت بر پیشرفت آن در طول مسیر را دارد. برای کسب این موقعیت به طور معمول حداقل به مدرک کاردانی و پنج سال سابقه کار در یک زمینه مرتبط نیاز است (بعضی از آن‌ها نیازمند مدرک مهندسی چهار ساله هستند). این تجربه به ثمر می‌نشیند: مدیران پروژه در سال حدود ۸۴ هزار دلار درآمد دارند و انتظار می‌رود چشم‌انداز اشتغال آن‌ها در این دهه حدود ۱۷ درصد رشد کند.

در این مقاله با ما همراه باشید تا مسئولیت‌های مدیر پروژه ساختمانی را بررسی کنیم.

۱- برنامه‌ریزی

قبل از چکش زدن به اولین میخ، مدیر پروژه باید کاری را که کارگران تحت نظر وی انجام می‌دهند، برنامه‌ریزی کند.

مدیر پروژه برای تعیین چگونگی و زمان انجام کار، از جمله آماده‌سازی که باید قبل از شروع ساخت و ساز به پایان برسد، به یک پروژه پیشنهادی می‌پردازد. برآورد هزینه از سوی مدیر پروژه مهم است زیرا تعیین‌کننده قیمتی می‌باشد که شرکت او برای خدمات خود پیشنهاد می‌دهد.

مدیر پروژه همچنین یک نقشه راه تهیه می‌کند که تیم سازنده باید به آن پایبند باشد تا کار را به موقع و بصرفه انجام دهد (دو مسئولیت دیگر مدیر پروژه). مدیر ساخت و ساز باید پروژه را به طور عمیق بررسی کند تا آمادگی لازم برای انجام کارهایی که در طول مسیر پیش می‌آیند را داشته باشد.

۲- استخدام، اخراج، نظارت

در مکان ساخت و ساز، مدیر پروژه رئیس است.

مدیر پروژه ساختمانی نه تنها مسئولیت برنامه‌ریزی کار و اطمینان از انجام آن را دارد بلکه نظارت بر کارگران را نیز انجام می‌دهد. این به معنای هماهنگی و هدایت تلاش‌های کارگران ساختمانی است. همچنین به معنای استخدام، تنبیه و حتی شاید اخراج کسانی است که از خط خارج می‌شوند؛ یا کسانی که وقت بیشتری را صرف نوشیدن قهوه، خواندن روزنامه و انجام کارهای غیرمنتظره در محل کار می‌کنند.

به عبارت دیگر، این وظیفه مدیر پروژه است که کار را از طریق افراد دیگر به انجام برساند. از این جهت و از بسیاری جهات دیگر، مدیر پروژه تفاوتی با مدیر در زمینه‌های شغلی دیگر ندارد.

۳- تهیه تجهیزات و مواد

بیل پارسلز مربی افسانه‌ای NFL یک بار در مورد تمایل خود برای شرکت در انتخاب بازیکنان تیم‌هایش گفت: “اگر از شما بخواهند که شام ​​را بپزید، حداقل باید به شما اجازه دهند مواد غذایی را خودتان بخرید.” برای مدیران پروژه‌های ساختمانی، این امر هنگام انتخاب ابزار و تجهیزات مورد استفاده جهت تکمیل کار نیز صادق است.

افرادی که مدیر پروژه بر آن‌ها نظارت می‌کند بدون ابزار مناسب نمی‌توانند کاری را پیش ببرند. مدیر پروژه باید تجهیزات و ملزوماتی (از میخ گرفته تا بولدوزر) را که برای تکمیل پروژه لازم است، تهیه کند. البته نیازی به یافتن مکانی برای ذخیره آن و اجرای روشی برای ردیابی موجودی نیست.

مهم است که مدیر پروژه در این بخش از کار دقیق باشد، هزینه‌ها را در حد بودجه پروژه نگه دارد و همچنین اطمینان حاصل کند که با شروع ساخت و ساز، زمان در انتظار تجهیزات اضافی یا تعمیرات از دست نخواهد رفت.

۴- تعیین اهداف

مدیر پروژه ساختمانی ممکن است کسی نباشد که پیچ‌ها را می‌چرخاند و بر میخ‌ها چکش می‌زند، اما باید اطمینان حاصل کند که همه کارها به درستی، به موقع و در حد هزینه پیش‌بینی‌شده انجام می‌گردد.

مدیر پروژه پس از امضای قرارداد با مالک (مشتری) معمولاً اهداف خاص پروژه را تعیین می‌کند. مدیر پروژه ساختمانی شرایط قراردادی عملکرد (الزامات و موارد قابل تحویل) را بررسی می‌کند تا به طور دقیق کارهایی را که باید برای عملی کردن قرارداد انجام شود، تعیین نماید.

سپس او اهداف هزینه و زمان و همچنین “اهداف خرد” را برای انجام مراحل مختلف ساخت تعیین می‌کند. بر اساس این اهداف، مدیر پروژه تعداد کارگران و انواع لوازم و مواد لازم برای رسیدن به آن‌ها را مشخص می‌کند.

۵- رعایت محدودیت‌های زمانی

افراد باتجربه در زمینه ساخت و ساز اغلب از پروژه ساختمانی به عنوان “هر مجموعه فعالیت مبهم مرتبط با نود درصد پیشرفت، فراتر از بودجه و با تأخیر” یاد می‌کنند.

یک کار خاص معمولاً دارای مجموعه‌ای از اهداف و محدودیت‌های بسیار خاص است و زمان انجام آن باید یک هدف اصلی باشد. مدت زمان مهم است زیرا قرارداد ساخت اغلب شامل مجازات‌های مالی علیه سازنده در صورت تاخیر در اجرای پروژه می‌باشد. در واقع زمان، پول است.

برای رسیدن به مهلت ساخت، مدیر پروژه باید برنامه مشخصی را با تعدادی مهلت تعیین‌شده برای پروژه‌های مختلف که باید تکمیل شود، تعیین کند. مدیر پروژه ساختمانی همچنین باید کار را به صورت روزانه بررسی کند تا از پیشرفت به موقع آن اطمینان حاصل گردد. اگر سرعت کاهش یابد؛ چه به دلیل آب و هوا، تصادف یا صرفاً کاری که بیش از حد انتظار طول می‌کشد، مدیر پروژه باید تغییراتی ایجاد کند تا کار را به حالت قبل برگرداند.

۶- رعایت بودجه

پروژه ساختمانی معمولاً یک کار تجاری است. بنابراین، مدیر پروژه هنگام نظارت بر کار باید پول را در ذهن داشته باشد.

قبل از شروع کار، مدیر پروژه تخمین هزینه‌ها را با در نظر گرفتن دستمزد، تجهیزات و مواد، برای کمک به تعیین بودجه اجرا می‌کند. پیش‌بینی هزینه یکی از جنبه‌های مهم مدیریت پروژه ساخت و ساز است زیرا پارامترهایی را تعیین می‌کند که بر اساس آن‌ها نه تنها کار انجام می‌شود، بلکه موفقیت مالی پروژه نیز تعیین می‌گردد.

پس از شروع پروژه، مدیر پروژه باید اطمینان حاصل کند که کارگران فراتر از بودجه تعیین‌شده نمی‌روند. بنابراین او روزانه یا حداقل به صورت هفتگی بر هزینه‌ها نظارت کرده، هزینه‌های پرداخت‌شده را با تخمین‌ها مقایسه می‌کند و در صورت لزوم هزینه‌های آتی را کاهش داده یا حذف می‌کند.

مهندسی ارزش (Values Engineering)

مهندسی ارزش که در طول جنگ جهانی دوم توسط جنرال الکتریک توسعه یافته بود، تکنیکی است که در صنایع مختلف برای کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری استفاده می‌شود. این روش بر “عملکرد” ​​(اهدافی که هر ابزار یا وظیفه خاصی برآورده می‌کند) متمرکز است؛ که نیاز دارد تا مدیر پروژه تمام گزینه‌های ممکن را در نظر بگیرد و عملکرد و هزینه هر گزینه خاص را بسنجد.

۷- راضی نگه داشتن مشتری (و رئیس)

در یک پروژه ساخت و ساز، مدیر پروژه ممکن است رئیس باشد اما برای دو نفر کار می‌کند: شرکت ساختمانی که او را استخدام کرده و مشتری که یک پروژه خاص برای او ساخته می‌شود.

انتظار می‌رود مدیر پروژه هر دو طرف را در جریان روند در حال انجام و هرگونه مانع در سر راه خود قرار دهد. این امر معمولاً با تهیه انواع گزارشات داخلی و خارجی مربوط به وضعیت شغل، تجهیزات، خط مشی‌ها و رویه‌ها به همراه مجموعه موارد دیگر انجام می‌شود.

اگر مسئله‌ای بوجود آید که باعث تغییر برنامه ساخت شود، مدیر پروژه باید مشتری را از وضعیت آگاه کرده و پیش‌بینی کند که این مسئله چگونه بر زمان و هزینه تأثیر می‌گذارد و همچنین تغییرات در برنامه‌ریزی شده انجام‌شده را مشخص نماید.

۸- مدیریت اختلافات

نقش مدیر پروژه اغلب نیازمند این است که فرد پا در میانی کرده و اختلافات مختلف را حل کند. اختلاف حل‌نشده چه بین کارگران ساختمانی دیگر باشد یا با پیمانکاران فرعی یا مشتری، می‌تواند پروژه ساخت و ساز را دچار مشکل کند.

کلید حل موفقیت‌آمیز اختلافات بین کارگران، از بین بردن آن پیش از گسترده‌تر شدن است. این امر مستلزم اقدامات پیشگیرانه واضح و سازوکارهای موثر برای حل تعارضاتی است که ناگزیر بوجود می‌آیند.

به اختلافات با مشتری که می‌تواند بر اساس اهداف برنامه، تضمین عملکرد یا انحراف از شرایط اصلی قرارداد به وجود بیاید، باید با دقت رسیدگی شود تا یک رابطه کاری روان در طول عمر پروژه تضمین گردد.

اختلاف حل‌نشده می‌تواند منجر به هزینه‌های حقوقی قابل توجهی شود و با دور کردن کارگران از وظیفه پیش رو برای تمرکز در حل اختلاف، باعث کند شدن روند پروژه گردد. در رسیدگی به این تعارضات، مدیر پروژه باید به دنبال حل سریع و غیررسمی آن‌ها باشد (در صورت لزوم از ورودی فنی مناسب استفاده کند) و کار را به جریان در آورد.

حل اختلاف جایگزین

در بسیاری از قراردادهای ساختمانی، در صورت بروز اختلاف بین سازنده و مشتری، آن‌ها خواستار راه‌حل “جایگزین” می‌شوند. این معمولاً به داوری اشاره دارد که در آن یک داور بی‌طرف اختلافات را بررسی کرده و قبل از تصمیم‌گیری، استدلال‌های هر دو طرف را می‌شنود. این امر همچنین می‌تواند به میانجی‌گری اشاره داشته باشد، که یک واسطه صرفاً سعی می‌کند به طرفین برای رسیدن به توافق کمک کند، اما حکم لازم الاجرا صادر نکند.

۹- پیش‌نویس قراردادها

قرارداد بین مالک و سازنده به طور معمول بیانگر تمام کارهایی است که باید انجام شود و بنابراین ضرورت دارد که مدیر پروژه در تهیه آن نقش داشته و از نزدیک با الزامات آشنا شود تا اطمینان حاصل گردد که آن‌ها را برآورده می‌کند.

اما این تنها توافقی نیست که مدیر پروژه باید مدیریت کند تا اطمینان حاصل شود که پروژه بدون مشکل است. همچنین معماران، تأمین‌کنندگان مواد و پیمانکاران فرعی (به عنوان مثال برقکار، نجار و متخصصان گرمایش و سرمایش) باید پیدا شده و با آن‌ها قرارداد بسته شود. مدیر پروژه باید قراردادهایی را با هر یک از این طرف‌ها پوشش دهد که قطعات مختلفی از پازل پروژه ساختمان را تشکیل می‌دهند.

۱۰- مدیریت ریسک

یک جزء اساسی در عیب‌یابی، مدیریت ریسک است. یعنی محدود کردن میزان مشکلی که باید “حل شود”. طیف گسترده‌ای از عوامل، ریسک‌های بالقوه را در یک پروژه ساختمانی ایجاد می‌کنند: شرایط زمین، فرضیات طراحی، مقررات عمومی، ایمنی کارگر و دغدغه‌ها و مقررات زیست محیطی. در نتیجه افزایش تعداد ریسک‌ها، مالکین تقاضا کرده‌اند که در صورت ضرر و زیان ناشی از این عوامل، سازنده حداقل تا حدی مسئول باشد.

بنابراین وظیفه مدیر پروژه است که تجزیه و تحلیل ریسک‌ها را پیش از آغاز پروژه انجام دهد تا هم سازنده و هم مشتری از آن‌ها آگاه باشند و بتوانند در مورد چگونگی تقسیم ریسک به توافق مشترک برسند. هنگامی که ساخت و ساز در حال انجام است، مدیر پروژه باید سعی کند با انتخاب دقیق مواد و تجهیزات و نظارت دقیق بر کار انجام شده، ریسک‌ها را کاهش دهد.

جمع‌بندی

با وجود اینکه مدیران پروژه‌های ساختمانی ممکن است چندین نقش مختلف را در هر پروژه ایفا کنند، مسئولیت‌های آن‌ها کلید موفقیت در یک پروژه ساختمانی است. مدیر پروژه ساختمانی به کارمندان کمک می‌کند تا به طور موثر با هم کار کنند تا یک محصول نهایی عالی حاصل گردد.

مدیر پروژه رهبر پروژه است، اما این به هیچ وجه کاری نیست که به تنهایی انجام شود. از طریق کار تیمی مناسب، ارتباطات، مدیریت بودجه، مدیریت منابع و برنامه‌ریزی، پروژه می‌تواند موفق باشد. برای ساختن چیزی عالی به یک ذهنیت تیمی در کار ساخت و ساز نیاز است، اما یک مدیر عالی نیز باید باشد تا همه را به سمت موفقیت پروژه هدایت کند.