مدیریت پروژه
مروری بر مفهوم پروژه و استاندارد PMBOK
در این مقاله به مروری بر تعریف پروژه و استاندارد PMBOK در مدیریت پروژه میپردازیم.
پروژه چیست؟
هر سازمانی به اجرای یک سری کارهای خاص اشتغال دارد. این کارها عموماً شامل اجرای پروژهها و یا عملیات است. هر چند که این موارد ممکن است همپوشانیهایی نیز با یکدیگر داشته باشند. عملیات و پروژهها در بسیاری از ویژگیها با یکدیگر مشترک میباشند، از جمله اینکه هر یک از آنها:
- توسط افراد به اجرا در میآیند.
- در قید و بند منابع محدود میباشند.
- برنامهریزی شده، به اجرا در آمده و کنترل میگردند.
پروژهها اغلب به عنوان ابزاری در جهت دستیابی به برنامههای استراتژیک سازمانها به اجرا در میآیند. اختلاف میان عملیات و پروژهها در درجه اول از آنجا نشأت میگیرد که عملیات تکراری و پاینده بوده، در حالی که پروژهها موقتی و منحصر بفرد میباشند. یک پروژه میتواند در قالب خصوصیات منحصر بفرد خود تعریف گردد.
پروژه تلاش بر عهده گرفته شده موقتی با هدف ایجاد یک محصول و یا ارائه خدمتی منحصر بفرد میباشد. موقتی بودن به مفهوم آن است که هر پروژه دارای تاریخ شروع و پایان مشخص و معینی است. یگانه بودن نیز در تعریف آن به این معنی است که این محصول و یا سرویس ارائه شده از برخی جنبهها با سایر محصولات و سرویسهای مشابه دیگر متفاوت میباشد.
در بسیاری از سازمانها، “پروژهها”، ابزارهایی برای پاسخگوئی به آن دسته از نیازها میباشند که از طریق اجرای عملیاتی محدود و معمول سازمان، امکان دستیابی به آنها میسر نیست.
کلیه سطوح یک سازمان، عهدهدار اجرای پروژهها میگردند. تعداد افراد درگیر در یک پروژه ممکن است تنها یک فرد خاص و یا هزاران هزار نفر را شامل بوده و مدت زمان اجرای آنها نیز ممکن است از چند هفته تا مدتی بیش از ۵ سال باشد. همچنین پروژهها ممکن است تنها یک واحد سازمانی مشخص را درگیر کار خود نموده و یا با هدف همیاری و همکاری، از مرزهای سازمانی عبور نمایند.
پروژهها به لحاظ نفس تحقق بخشی به استراتژیهای یک سازمان، حیاتی میباشند. چرا که خود ابزارهایی برای اجرای این استراتژیها به شمار میآیند. مثالهایی از انواع پروژهها به قرار ذیل است:
- توسعه یک محصول جدید یا خدمتی نوین
- تغییر در ساختار یک سازمان و منابع انسانی
- طراحی یک وسیله نقلیه جدید
- توسعه و یا پیادهسازی یک سیستم نوین اطلاعاتی و یا اعمال تغییری در آن
- ساخت یک ساختمان و یا یک ابزار
- ساخت یک سیستم آبی در کشوری در حال توسعه
- اداره فعالیتهای مرتبط با یک مبارزه در دفتری سیاسی
- اجرای یک رویه یا فرایند تجاری جدید
خاصیت موقتی بودن پروژه (Temporary)
موقتی بودن به مفهوم آن است که هر پروژه دارای تاریخ شروع و پایان مشخص و معینی است. زمان پایان یک پروژه منوط به تحقق یکی از موارد ذیل است:
- به اهداف پروژه رسیده باشیم
- بر ما محرز گردد که پروژه نتوانسته و یا نخواهد توانست به اهداف خود دست یابد
- نیاز به اجرای پروژه از بین رفته و پروژه منقضی گرد.
موقتی بودن پروژهها لزوماً در مفهوم کوتاه بودن دوره زمانی اجرای آنها نیست. چه بسیار پروژههایی که سالها به طول میانجامند. بههرحال در همه موارد، طول مدت پروژه محدود است. پروژهها تلاشها و کوششهای متداوم و پایندهای نمیباشند.
به علاوه عموماً مفهوم موقتی بودن در مورد محصول و یا سرویس ایجاد شده توسط پروژه به کار برده نمیشود. پروژهها ممکن است خواسته و یا ناخواسته دستخوش تأثیرات و فشارهای محیطی، اجتماعی و یا اقتصادی گردیده و این تأثیرات موجب طولانیتر شدن زمان اجرای آنها گردند. اغلب پروژهها متعهد به خلق نتایج پایا و بادوام میباشند.
PMBOK چیست؟
عبارت (PMBOK) مخفف Project Management Body Of Knowledge میباشد، در فارسی به گستره دانش مدیریت پروژه ، یا به شکل سادهتر به دانش مدیریت پروژه ترجمه شده.
منظور از Body Of Knowledge مجموعهای کامل و جامع از اطلاعات و مهارتها میباشد که یک حرفه را تشکیل میدهند.
PMBOK معروفترین استاندارد جهانی در مدیریت پروژه است و رایجترین معیار برای ارزیابی سیستمهای مدیریت پروژه میباشد. به عبارت دیگر زبان مشترکی در مدیریت پروژه است.
استاندارد جهانی PMBOK یکی از بهترین استانداردهای مدیریت پروژه در دنیا میباشد که هر چهارسال یکبار مورد بازنگری سازندهی آن یعنی PMI قرا میگیرد. PMBOK آییننامه نیست، بلکه یک استاندارد است! اجرای آییننامه اجباری و اجرای استاندارد اختیاری است.
راهنمای PMBOK بر اساس فرآیندهای انجام شده شکل میگیرد و تعریف میشود .
گروههای فرآیندی، فرآیندهای PMBOK را بر اساس توالی مفهومی آنها دستهبندی میکنند. در PMBOK پنج گروه فرآیندی وجود دارد:
- گروه فرآیندی برنامهریزی که برنامهریزی پروژه را بر عهده دارد.
- گروه فرآیندی اجرا که اجرای برنامههای پروژه را بر عهده دارد.
- گروه فرآیندی نظارت و کنترل که مطابقت اجرا و برنامه را ارزیابی میکند.
- گروه فرآیندی خاتمه که برخی کارهای پایانی پروژه را انجام میدهد.
PMBOK به مرور زمان کامل شده و اکنون با عنوان کتاب “راهنما برای پیکره دانش مدیریت پروژه” شناخته میشود و مورد استفاده قرار میگیرد.
بهروشهای (Benchmarks) مورد توصیه PMBOK در ۱۰ بخش ارائه شدهاند. به هر کدام از این بخشها یک حوزه دانشی میگویند. ۱۰ حوزه دانشی مورد توجه PMBOK در نسخه ۶ به ترتیب عبارتند از:
- مدیریت یکپارچگی (Integration Management)
- مدیریت محدوده (Scope Management)
- مدیریت زمانبندی (Schedule Management)
- مدیریت هزینه (Cost Management)
- مدیریت کیفیت (Quality Management)
- مدیریت منابع (Resource Management)
- مدیریت ارتباطات (Communication Management)
- مدیریت ریسک (Risk Management)
- مدیریت تامین/خرید (Procurement Management)
- مدیریت ذینفعان (Stakeholder Management)
برای آشنایی بیشتر با این استاندارد پیشنهاد میکنیم مقاله “راهنمای کامل مدیریت پروژه براساس PMBOK” را مطالعه کنید.
مجموعه
مدیریت پروژه
- هر آنچه باید در مورد زمان انجام و زمان چرخه بدانید
- ساختار تجزیه منابع (RBS) در مدیریت پروژه چیست و چگونه نوشته میشود؟
- نمودار SIPOC چیست و چه کاربردی در مدیریت پروژه دارد؟
- نظریه دو عاملی هرزبرگ چیست و چه کاربردی در مدیریت پروژه دارد؟
- زمان تکت (Takt Time) چیست و چه اهمیتی دارد؟
- اصول مدیریت پروژه بازاریابی چابک
- راهنمای کامل مدیریت پروژه به زبان ساده: چگونه پروژه را قبل از پایان دنیا تمام کنیم! (به همراه دانلود فایل نمونه مدیریت پروژه)
- راهنمای کامل مدیریت پروژه براساس PMBOK
- مروری بر مفهوم پروژه و استاندارد PMBOK
- آموزش و راهنمای کامل مدیریت پروژه براساس PRINCE2
- مدیریت چابک و ناب چه تفاوتهایی دارند؟
- راهنمای کامل اصول مدیریت پروژه
- مدیر پروژه کیست و چه وظایفی دارد؟
- مدیر پروژه فنی کیست و چگونه میتوانیم به این نقش دست یابیم؟
- تفاوت مدیر پروژه و مدیر برنامه در چیست؟
- ۱۶ مهارت ضروری که مدیران پروژه باید داشته باشند
- داشبورد مدیریتی (Executive Dashboard) چیست و چه ویژگیهایی دارد؟
- مدیریت پروژه ساخت و ساز و مدیریت پروژه ساختمانی چیست؟
- معرفی برترین مسئولیتهای مدیر پروژه ساختمانی
- بودجهبندی پروژه چیست و چگونه انجام میشود؟
- تعریف هزینه عملیاتی (OpEx) و هزینه سرمایهای (CapEx)
- سرریز هزینه (Cost Overrun) چیست و چگونه از آن جلوگیری کنیم؟
- دستیار مدیر پروژه (Assistant Project Manager) کیست؟
- فرایند جمعآوری نیازمندیها در پروژه
- مدیریت پورتفولیو پروژه چیست و چه اجزایی دارد؟
- هرآنچه باید در مورد جمعآوری نیازمندیها در مدیریت پروژه بدانید
- راهنمای مدیریت انتشار (Release Management)
- مدیریت تدارکات پروژه چیست و چه اهمیتی در پروژه دارد؟
- راهنمای کامل تعریف، مزایا و روشهای کنترل هزینه (Cost Control)
- کنترل پروژه چیست و چه مراحلی دارد؟
- چرخه عمر پروژه چیست و چه اهمیتی دارد؟
- تعریف انجام شده یا Definition of Done به چه معناست؟
- ساختار شکست کار (WBS) در مدیریت پروژه چیست و چگونه اجرا میشود؟
- مدیریت محدوده پروژه (Project Scope) چیست و چه اهمیتی دارد؟
- منشور پروژه (Project Charter) چیست و چگونه تهیه میشود؟
- چگونه جدول زمانی یا برنامه زمانبندی پروژه را ایجاد کنیم؟
- مدیریت ارزش کسب شده یا EVM چیست و چه اصولی دارد؟
- مدیریت قرارداد (Contract Management): مراحل، چالشها و مزایا
- بهترین مدارک و گواهینامههای مدیریت پروژه در دنیا کدام مدارک هستند؟
- جلسه آغاز پروژه (Project Kickoff Meeting) چیست و چگونه برگزار میشود؟
- تعریف مدیریت وظایف در مدیریت پروژه
- مدیریت وظیفه در مقایسه با مدیریت پروژه؛ کدام برای شما بهتر است؟
- مدیر محصول خوب چه کسی است؟
- ماتریس RACI چیست و چگونه اجرا میشود؟
- برنامه عملیاتی (Action Plan) چیست و چگونه نوشته میشود؟
- ۵ دلیل اینکه باید نرمافزار اکسل را در مدیریت پروژه کنار بگذاریم
- معرفی برترین نرمافزارهای مدیریت پروژه
- معرفی مهمترین مهارتهای مدیریت پروژه
- معرفی برترین متریکهای مدیریت پروژه
- نقش و مسئولیتهای دفتر مدیریت پروژه (PMO) در سازمان چیست؟
- ذینفعان در مدیریت پروژه چه کسانی هستند؟
- راهنمای کامل مدیریت ذینفعان پروژه
- راهنمای کامل معرفی برنامه مدیریت پروژه (Project Management Plan)
- استراتژی محصول چیست و چگونه تدوین میشود؟
- نقشه راه محصول (Product Roadmap) چیست و چگونه ایجاد میشود؟
- چگونه از شکست فاجعه بار در پروژه جلوگیری کنیم؟
- نکات کلیدی که باید در مورد اکشن پلن (Action Plan) و نحوه نوشتن آن بدانید
- کاربرد هوش مصنوعی (AI) در مدیریت پروژه
- نمودار Burndown چیست و چه انواع و محدودیتهایی دارد؟
- برون سپاری فرایند دانش چیست و چگونه انجام میشود؟
- یکپارچهسازی و مدیریت خدمات (SIAM) چیست و چه کاربردی در کسب و کار دارد؟
- معرفی یک چارچوب ۳ مرحلهای برای نوشتن اهداف پروژه بهتر
- نظریه انگیزش مزلو چیست و چه کاربردی در مدیریت پروژه دارد؟
- مدل WSJF برای اولویتبندی کارهای پروژه و محصول
- چرا تیمهای چابک به منشور تیم (Team Charter) نیاز دارند؟
- چارچوب کریستال در روش چابک چیست؟
- بررسی برآورد از پایین به بالا و کاربرد آن در مدیریت پروژه
- روش نمودار تقدم (PDM) چیست و چگونه در مدیریت پروژه استفاده میشود؟
- اصل هرم چیست و چگونه در ارائه به ما کمک میکند؟
- راهنمای گام به گام ایجاد نقشه راه محصول
- نظریه ذینفعان چیست و چه کاربردی در کسب و کار دارد؟
- تحقیق کاربر در UX چابک: چگونه UX و توسعه چابک دست به دست هم میدهند؟
- ۵ مورد از رایجترین نشانههای شکست پروژه و نحوه جلوگیری از آنها
- بک لاگ چیست و چرا در مدیریت پروژه اهمیت دارد؟
- اصلاح بکلاگ چیست و به چه منظور انجام میشود؟
- الزامات غیرعملکردی کدامند و چگونه میتوان آنها را در پروژه گنجاند؟