تحلیل کسب و کار و میزان تسلط لازم بر حوزه تخصصی سازمان

درباره نویسنده

کارل ویگرز، مشاور و مدرس حوزه تحلیل کسب و کار با تمرکز روی توسعه نرم‌افزار است. او دارای مدرک دکتری است و کتاب «مشاوره تحلیل کسب و کار موفق» جزو آثار اوست. وی همچنین یک شرکت مشاوره و آموزش تحلیل کسب و کار در پورت‌لند دارد.

این سوال که تخصص دامنه (یعنی حوزه تخصصی کسب و کار موردمطالعه) برای یک تحلیلگر کسب و کار تا چه اندازه ضروری است، بحث تکراری در جامعه تحلیل کسب و کار است. برخی اظهار داشته‌اند که تخصص دامنه ضروری نیست. یک تحلیلگر کسب و کار ماهر تصور می کند می تواند تقریباً در موقعیت هر پروژه ای قدم بگذارد و با تکیه بر تجربه قبلی و یک کیت ابزار غنی از تکنیک های مورد نیاز، در کاوش در مورد نیازها عملکرد مناسبی داشته باشد. یک تفکر متفاوت نیز این است که تحلیلگری که دانش عمیق در مورد موضوع دارد می تواند به مراتب موثرتر از یک تحلیلگر معمولی باشد.
من هر دو موقعیت را از درون یک شرکت به عنوان کارمند عادی و از خارج به عنوان مشاور تجربه کرده ام. این مقاله توصیه هایی در مورد اینکه تخصص دامنه چه زمانی با ارزش است، و چه زمانی ضروری است و یا می تواند خطر ساز باشد، ارائه می کند.

موارد اهمیت تخصص دامنه (Domain Expertise)

من کار خود را به عنوان یک شیمی دان شروع کردم و چند سال پیش به عنوان یک دانشمند تحقیقات عکاسی در کداک مشغول به کار شدم تا اینکه بعدا به توسعه نرم افزار به صورت تمام وقت پرداختم. سپس در آزمایشگاه های تحقیقاتی کداک برنامه هایی را برای دانشمندان و تکنسین های دیگر توسعه دادم. من متوجه شدم که تجربه ام در علم عکاسی بسیار ارزشمند است زیرا با محققانی کار کردم تا نیازهای آنها را برای نرم افزاری که گروه من توسعه داده است درک کنم.
من در مورد لغات تخصصی و شیوه های دانشمندان اطلاع پیدا کردم. این زمینه را برای من فراهم کرد تا بتوانم آنچه را که آنها تلاش می کنند انجام دهند و نیازهای بیان شده آنها را درک کنم. اگر من چیزی در مورد شیمی یا علم عکاسی نمی دانستم، باید در سطح عمیق تری از آنها سوال میکردم.
من می توانم بسیاری از نیازهای آنها را پیش بینی کنم، زیرا آنها کارهایی مشابه با مواردی که قبلاً انجام داده اند، می دهند. من می توانم قابلیت هایی را پیشنهاد کنم که ممکن است از نظر کاربران با ارزش باشد اما خودشان به آن فکر نکرده باشند و همچنین برخی فرضیاتی که مشتریان من ایجاد می کنند را شناسایی و به چالش بکشم. علاوه بر این، من دانش ضمنی داشتم که حتی در بحث بین کاربران و تحلیلگران کسب و کاری که با دامنه مشکل ناآشنا هستند مطرح نمی شود.
همچنین بسیار مهم است که نزد مشتریان اعتبار داشته باشم زیرا آنها از پیشینه من در حوزه خود اطلاع داشتند. آنها نیازی ندارند که مفاهیم اساسی و اصطلاحات را برای من توضیح دهند. من می دانستم که دانشمندان چگونه کار می کنند، و این در طراحی واسط های کاربری که استفاده از آنها قابل قبول و کارآمد باشد مفید است. آنها به من اعتماد کردند تا نیازهایشان را بیش از آنکه به افراد سایر بخش های فناوری اطلاعات که به طور دوره ای به توسعه برنامه های کاربردی مشغول شده بودند، متوجه شوم. و تخصص دامنه جواب داد. من و چند عضو دیگر تیم که سابقه علمی داشتیم برای درک و برآورده کردن نیازهای نرم افزاری کاربران به طور مؤثر با آنها همکاری کردیم.
هر زمان که یک کارمند از نقش کاربر به یک تحلیلگر کسب و کار و یا نقش توسعه دهنده نرم افزار انتقال می یابد، می توانید از مزایای این نوع دانش عمیق در حوزه کسب و کار استفاده کنید. این امر به ویژه برای زمینه های تخصصی فنی یا تجاری، که برای یک تحلیلگر کسب و‌ کار عمومی بهبود عملکرد تخصصی می تواند دشوار و وقت گیر باشد، بسیار ارزشمند است. این یک مزیت مهم و شاید حتی یک ضرورت است که در صنایع تنظیم شده، سیستم ها باید بسیاری از قوانین کسب و کار از جمله خط مشی های شرکت، استانداردهای صنعت، و قوانین و مقررات را رعایت کنند.
با این وجود، یک دام احتمالی نیز در آن نهفته است. هر وقت یک تحلیلگر کسب و کار که با  موضوع مورد نظر آشنا باشد، باید این احتمال را در نظر بگیرید که ممکن است تجربه وی کاملاً مرتبط با پروژه جدید نباشد. اگر مدت زمان زیادی از زمان تجربه او گذشته باشد، جنبه های مهم کسب و کار یا صنعت ممکن است تغییر کرده باشد.
تحلیلگر کسب و کار در آن موقعیت باید در برابر این وسوسه و تصور که او بیشتر از کاربران می داند، مقاومت کند. او حتی ممکن است فکر کند که نیازی به مشاوره با کاربران در مورد جنبه های خاصی از کشف الزامات ندارد، زیرا او به صورت پیش فرض می داند که به چه چیزهایی نیاز دارند.  وجود تحلیلگر کسب و کار نشان می دهد که عملکرد سیستم در حین انتخاب، اغلب به ارزش بیشتر کمک می کند، اما همیشه باید ایده های شما را نمایندگان واقعی کاربر تایید کنند.
درک دامنه مشکل به یک تحلیلگر کسب و کار کمک می کند تا ملزومات غیر کاربردی را با دقت بیشتری بررسی کند. ممکن است مشتریان به ارائه اطلاعاتی در مورد محدودیت ها، رابط های خارجی و بسیاری از ویژگی های کیفیت که تاثیر عمیقی در موفقیت سیستم دارند، توجه نکنند.
تحلیلگر کسب و کار با دانش می داند که چه ویژگی های خاص کیفی مانند ایمنی، امنیت و استحکام، مهم هستند و اطمینان حاصل می کند که به آن مناطق توجه شده است.
در مجموع، تجربه و دانش در حوزه کسب و کار، دارایی ارزشمندی را برای یک تحلیلگر کسب و کار فراهم می کند، اما اگر تحلیلگر کسب و‌ کار براساس درک خود از تخصصی که دارد، مشتری را راهنمایی کند می تواند خطرناک باشد.

تجربه در دامنه اهمیتی ندارد

در مقابل، این استدلال می گوید که یک تحلیلگر حرفه ای و با تجربه می تواند در بیشتر انواع پروژه ها موثر باشد. در حالی که درک از دامنه مسئله می تواند مفید باشد، اما ضروری نیست، زیرا تکنیک های تحلیلگر کسب و کار مستحکم می توانند روی هر پروژه ای موثر باشند. تحلیلگر کسب و کار با ادامه پروژه، آنچه را که باید در مورد دامنه آن بداند، یاد خواهد گرفت.
این احتمالاً برای بسیاری از انواع پروژه های فناوری اطلاعات صادق است. شباهت های بسیاری در رویکردهایی که یک تحلیلگر کسب و کار در پروژه های متنوع فناوری اطلاعات در پیش می گیرد، وجود دارد. جزئیات و زمینه های خاص برای یک پروژه تاثیر زیادی در رویکرد الزامات ندارد. اگر تحلیلگر کسب و کار یک سازمان حقوقی یا دولتی هستید، احتمالاً از طریق تعامل با همتایان کسب و کار خود در مورد پروژه های قبلی، دانشی در مورد دامنه کسب کرده اید.
با این وجود، اگر یک مشاور مستقل و یا مشاور شرکت تجزیه و تحلیل کسب و کار هستید، فاکتورهای دیگری نیز به کار می روند. اگر تصمیم به کسب دانش عمیق در یک حوزه خاص بگیرید تا مشتری های بیشتری را در آینده جذب کنید، ممکن است دامنه درگیری های احتمالی را محدود کنید.
آیا این استراتژی خوبی برای شما یا شرکت شما است؟ خود را متعهد کنید که همیشه فرصت های شغلی جدید را در همان دامنه تخصص خود پیدا کنید. نکته مثبت آن این است که اگر متخصص دامنه مربوط باشید، احتمالاً می توانید هزینه های بالاتری را نیز دریافت کنید.
اهمیت دانش دامنه بستگی به نوع کار شما به عنوان تحلیلگر کسب و کار دارد. بدیهی است، اگر شما یک تحلیلگر کسب و کار باشید، در یک سازمان می توانید مستقیماً با کارمندان خود در زمینه توسعه الزامات همکاری کنید، که تخصص دامنه به این مورد خیلی کمک می کند. اما همه کارهای تحلیلگر کسب و کار در این دسته قرار نمی گیرند.

• همچنین ببینید: دوره تحلیل کسب و کار BABOK

حتی با اینکه بیش از ۲۰ سال است که خودم را “مشاور” خوانده ام، بیشتر کارهایی که انجام داده ام شامل آموزش در زمینه توسعه و مدیریت نیازها است.
من تقریباً ۳۰۰ کلاس در مورد الزامات (Requirements) در طیف گسترده ای از کسب و کارها آموخته ام. بدیهی است، من نمی توانم در تمام دامنه های مختلف، تخصص داشته باشم و یا حتی آنها را تجربه کنم.
اما مهم نیست، همه در حال مبارزه با انواع مشکلات الزامات هستند: نحوه شناسایی و تعامل با ذینفعان؛ سوالات مناسب برای پرسیدن؛ چگونگی نشان دادن دانش شما از طریق بحث های انتخابی؛ اولویت بندی الزامات؛ و همچنین سایر موارد.
فرایند الزامات تقریباً مشابه این است که شرکت در حال کار بر روی نرم افزار تهیه مالیات، سیستم عامل برای کنترل یک سیستم تهویه هوا یا هر چیز دیگری باشد.
این بینش به این معنی بود که من نیازی به کسب دانش عمیق در حوزه کسب و کار ندارم تا بتوانم به عنوان یک مشاور و مربی، به طیف گسترده ای از مشتریان کمک کنم. در حقیقت، همکاری با بسیاری از شرکت های مختلف به من این امکان را می دهد تا تکنیک هایی را انجام دهم که در یک دامنه موثر باشند و آنها را در زمینه های دیگر به مشتری منتقل کنم. من درباره حوزه های خاصی اطلاعات کاملی ندارم، اما اکنون درباره بسیاری از آنها کمی اطلاعات دارم. من سعی می کنم نمونه های موجود در دوره های خود را بومی سازی کنم تا در حد ممکن برای هر مخاطبی معنادار باشد. با این حال، مرتبط ساختن تفاوت های هر یک از دوره های آموزشی من متناسب با نیاز مخاطبان در حوزه های خاص عملی نیست.
اگر می خواستم تخصص بگیرم،فرصت های کسب و کار بالقوه زیادی را از دست می دادم. خوشبختانه، من در ارائه نمونه های متناسب با شرایط بسیار خوب هستم و پیشنهاداتی را برای کمک به هر مخاطب برای تطبیق شیوه ی الزاماتی که از آنها دفاع می کنم، با شرایط خاص آنها ارائه دادم.
تحلیلگران کسب و کار که در زمینه های مختلفی فعالیت کرده اند، تجربه زیادی در زمینه پروژه های جدید و پیشرفت سریع دارند. آنها بدون در نظر گرفتن ماهیت خاص پروژه، سوال های مناسبی می پرسند و مناطق مهم را برای تحقیق جهت انتخاب الزامات می دانند. آنها در تسهیل جلسات گروهی، هم اندیشی در مورد اطلاعات ضروری با متخصصان شرکت، و ارائه این دانش به روشی که همه ذینفعان پروژه صحبت می کنند، مهارت دارند. یک تحلیلگر کسب و کار ارشد می تواند تجربه خود را با پروژه های متنوعی ترکیب کند تا به مشتریان برای درک درست از نیازها بطور کارآمد کمک کند.
اگرچه یک شرکت ممکن است برای استخدام یک تحلیلگر کسب و کار با تجربه گسترده در سیستم های بانکی تبلیغ کند، شما ممکن است مهارت های خود را ارزیابی کنید تا ببیند که آیا می توانید حتی بدون آن تجربه خاص کار را بطور موثری انجام دهید، بنابراین می توانید رزومه خود را برای فرد استخدام کننده ارسال کنید.

بنابراین آیا تخصص دامنه اهمیت دارد؟

پاسخ این سوال همانطور که اغلب در زمینه توسعه نرم افزار، تجزیه و تحلیل کسب و کار و زندگی به طور کلی صادق است این است که “بستگی دارد”. تحلیلگر کسب و کار با دانش کامل از دامنه مسئله می تواند کار روشنگری را در مورد کاوش الزامات و ارزیابی تاثیر سیستم جدید و تغییرات فرایند انجام دهد.
اگر به عنوان تحلیلگر کسب و کار در یک سازمان استخدام شده اید تا بتوانید روی یک پروژه کار کنید، هرچه بیشتر درباره نوع کارهایی که انجام می دهند آگاهی داشته باشید، سریعتر می توانید پیشرفت کنید و کارایی بیشتری داشته باشید. اگر در ابتدا تجربه گسترده ای در این زمینه ندارید، از سوال کردن نترسید تا بتوانید اصطلاحات و مفهوم کار را به سرعت یاد بگیرید.
با این حال، به امید استخدام در این کار، در مورد دانش خود در دامنه کسب و کار اغراق نکنید. شاید شما بتوانید از این طریق رقبای خود را از میدان به در کنید، اما من متوجه شده ام همیشه بهترین راه این است که اگر در زمینه ای تخصص ندارم وانمود نکنم در آن متخصص هستم.
یک تحلیلگر کسب و کار ماهر می تواند حتی به پروژه هایی که فاقد دانش دامنه عمیق هستند، ارزش بدهد. سوال در مورد آنچه ممکن است ساده و بی تکلف به نظر برسد، روش بسیار خوبی برای کشف اطلاعاتی است که هیچ کس به دامنه مشکل مشکل هرگز فکر نکرده است که آن سوال را مطرح کند. تحلیلگر کسب و کار همان فرضیاتی را که افرادی که سال ها در این حوزه کار کرده اند دارند، را ارائه نمی دهد. مشتریانی که فکر می کنند همه چیز را از قبل می دانند، وقتی یک تحلیلگر کسب و کار چشم آن‌ها را به سمت درک تازه ای از موضوع باز می کند، با خوشحالی تعجب می کنند.
و البته، یک تحلیلگر کسب و کار می تواند ساختار، فرایند و جامع بودن در مورد فعالیت های مورد نیاز را حتی بدون دانستن چیزی در مورد کسب و کار به همراه آورد. اگر وظیفه اصلی شما ارائه خدماتی مانند آموزش، مربیگری سایر کارشناسان ارشد، توسعه فرایند و الگوبرداری و شاید ایجاد مرکز تجزیه و تحلیل کسب و کار عالی است، دانش دامنه حیاتی نیست. داشتن تخصص در یک منطقه خاص به شما کمک می کند تا خودتان را به یک کارفرمای بالقوه بفروشید، اما از نظر عملی، احتمالاً اهمیت چندانی نخواهد داشت.
فقط مراقب تله هایی باشید که قبلاً به آنها اشاره کردم. مراقب محدود کردن فرصت های شغلی آینده خود به جهت تخصص باشید. و فرض نکنید که تجربه دامنه قبلی شما بدان معنی است که بیشتر از مشتری در مورد مشکل می دانید. احتمال دارد که اینگونه نباشد.