گروه تمرکز (Focus Group) یک گفتگوی هدایت شده تعاملی با گروهی متشکل از افراد به دقت انتخاب شده است (معمولاً از نظر جمعیتی متنوع) است که برای به دست آوردن بازخورد درباره یک محصول، خدمات یا مفهوم به کار می‌رود. در گروه تمرکز سوالات باز از افراد گروه پرسیده می‌شود و شرکت کنندگان برای پاسخگویی و تعامل آزادانه با سایر اعضای گروه تشویق می‌شوند. همانطور که راهنما مکالمه را هدایت می‌کند، نویسنده‌ای یادداشت برداری می‌کند و همچنین ضبط فیلم نیز ممکن است برای تجزیه و تحلیل بیشتر انجام شود. جلسات گروه‌های تمرکز معمولاً بین یک تا دو ساعت به طول می‌انجامد. برای هدایت موثر گروه تمرکز، هر دو مرحله آماده سازی و تسهیل بسیار مهم است، اما تلاش بیشتر باید در مرحله آماده سازی باشد. گروه تمرکز یکی از تکنیک‌های تحلیل کسب و کار برای استخراج نیازمندی‌های ذینفعان نیز است.
آماده سازی برای گروه تمرکز
- تعیین جزئیات: گروه تمرکز در چه زمانی و در کجا برگزار می‌شود. موقعیت برگزاری گروه تمرکز باید مکالمه را تشویق کند و باعث شود شرکت کنندگان احساس راحتی کنند.
- شرکت کنندگان را انتخاب کنید: تصمیم بگیرید چه کسی برای دستیابی به هدف خود باید در گروه تمرکز شرکت کند. اکثر گروه‌های تمرکز تقریباً ۶ تا ۱۲ شرکت کننده دارند. شرکت کنندگان کمتر مکالمه را محدود می‌کنند و جلسه با شرکت کنندگان بیشتر غیرقابل کنترل می‌شود. تعداد شرکت کنندگان و مشخصات و ویژگی‌های کلیدی گروه را مشخص کنید.
- اهداف و لیست سوالات را مشخص کنید: یک گروه تمرکز یک تا دو ساعته فقط چهار تا هشت سوال سطح بالاتر را پوشش می‌دهد. سوالات باید باز پاسخ باشند و از موارد بسیار کلی به موارد جزئی‌تر منتقل شوند.
- متنی تهیه کنید: علاوه بر سوالات خود، سخنان آغازین و پایانی گروه تمرکز را در آن بگنجانید.
- مجری خود را شناسایی کنید (و اگر ضبط فیلم انجام نمی‌شود نویسنده‌ای انتخاب کنید): مجری باید دانش کاملی از پروژه و اهداف آن داشته باشد. آنها همچنین باید بتوانند اطمینان حاصل کنند که همه نظرات شرکت کنندگان شنیده می‌شود و هیچ شخصی بر بحث مسلط نیست.
اداره گروه تمرکز
- خود و دیگران را معرفی کنید که به تسهیل جلسه کمک می‌کند، اگر در حال ضبط جلسه هستید، به شرکت کنندگان بگویید و دلیل و نحوه استفاده از آن را توضیح دهید.
- لحن جلسه را به گونه‌ای تنظیم کنید که شرکت کنندگان در به اشتراک گذاشتن نظرات خود احساس راحتی کنند.
- نوشته خود را دنبال کنید و سوالات باز پاسخی که آماده کرده‌اید را بپرسید اما اطمینان حاصل کنید که برخی سوالات ناگهانی نیز در اختیار شما قرار می‌دهد. با پیشرفت جلسه، سوالات پیگیری را بپرسید که مشخصات خاصی را مشخص می‌کند.
- از تعامل آزاد بین شرکت کنندگان اطمینان حاصل کنید. کمک کنید تا اعضای غیر فعال وارد گفتگو شوند و اطمینان حاصل کنید که اعضای قوی‌تر بر مکالمه تسلط ندارند.
- زمان جلسه را پیگیری کنید تا بتوانید سوالات آماده شده خود را با سرعت معقولی پیش ببرید.
نحوه کار گروه‌های تمرکز
گروه‌های تمرکز برای شناسایی احساسات، ادراکات و افکار مصرف کنندگان در مورد یک محصول، خدمات یا راه حل خاص طراحی شده‌اند. اولین قدم برای داشتن یک گروه تمرکز موثر، تعریف صحیح هدف گروه است. شما باید بدانید که میخواهید بحث به چه نتیجه‌ای برسد و چه اطلاعات جمعیتی به شما در دستیابی به آن کمک می‌کند. با هدفی که به وضوح مشخص شده باشد، انتخاب شرکت کنندگان واجد شرایط برای شرکت در گروه تمرکز بسیار آسان تر است. بحث‌های گروه تمرکز باید در محیطی انجام شود که غیر تهدیدآمیز و پذیرنده باشد. برخلاف مصاحبه‌ها که معمولاً با یک فرد اتفاق می‌افتد، یک گروه تمرکز به اعضا اجازه می‌دهد تا در هنگام بحث و بررسی ایده‌ها با یکدیگر تعامل و تاثیر بگذارند.
خط سوال مورد استفاده در گروه‌های تمرکز، که به عنوان مسیر سوالات، راهنمای مصاحبه یا پروتکل شناخته می‌شود، از پیش تعیین شده است و ترتیبی منطقی را دنبال می‌کند که برای تقلید از یک تبادل طبیعی طراحی شده است. هدف یک گروه تمرکز این نیست که به یک اجماع، سطحی از توافق برسند یا تصمیم بگیرند که در مورد یک موضوع چه کاری کنند.
فواید گروه‌های تمرکز
گروه‌های تمرکز ارزشمند هستند زیرا روش‌های جایگزینی برای کسب اطلاعات از مصرف کنندگان بدون استفاده از نظرسنجی که به نظر می‌رسد علمی است و فقط داده‌های کمی تولید می‌کند، ارائه می‌دهد. گروه‌های تمرکز از روش‌های جمع آوری داده‌های کیفی استفاده می‌کنند. همانند پویایی زندگی واقعی، شرکت کنندگان با ارائه اطلاعاتی کاربردی از دانش مشتریان از برندها، محصولات یا خدمات خود قادر به تعامل، تاثیرگذاری و تاثیرپذیری هستند. گروه‌های تمرکز نسبت به سایر روش‌های تحقیقات بازار برتری دارند زیرا از نظر طراحی انعطاف پذیر هستند. هنگام صحبت می‌توانید به لحن فرد گوش فرا دهید و زبان بدن وی را مشاهده کنید تا احساس آنها را درباره یک موضوع خاص بهتر درک کنید. یک ناظر خوب که به خوبی برای یک گروه تمرکز آماده می‌شود، به عنوان یک نماینده برای تصمیم گیرندگان عمل می‌کند و توانایی مکالمه مستقیم با مشتریان را کسب می‌کند.
آیا گروه‌های تمرکز ارزش اجرا را دارند؟
در صورت اجرای کارآمد، گروه‌های تمرکز تحقیقات بازار منبع بسیار خوبی برای کسب و کار است. کیفیت نتایج یک گروه تمرکز به بحث و توانایی متمرکز نگه داشتن شرکت کنندگان بر روی کار بستگی دارد. اگر شرکت کنندگان در فضای خوبی باشند، کاوش در احساسات، برداشت‌ها و تصمیمات عمیق آنها درباره موضوع تحقیق آسان‌تر است. شرکت کنندگان باید به اندازه کافی راحت باشند و بتوانند آشکارا تعامل داشته باشند. یافته‌های تحقیق در گروه تمرکز قوی است. وقتی شرکت کنندگان در گروه تمرکز به صورت جدی درگیر تحقیق هستند و مجری مهارت کافی دارد، نتیجه می‌تواند شفافیت در مورد موضوعات اصلی باشد. داده‌های سخت در کسب و کار مهم هستند و جایگاه خود را دارند، اما همیشه داستان کامل را بیان نمی‌کنند. گروه‌های تمرکز می‌توانند به کسب و کارها کمک کنند تا اعداد را درک کنند و درک عمیق‌تری از مصرف کنندگان خود داشته باشند.
چگونه می‌توانید یک گروه تمرکز را اداره کنید؟
یک گروه تمرکز، گفتگوی گروهی کوچکی است که توسط یک رهبر آموزش دیده هدایت می‌شود. این گفتگو برای یادگیری بیشتر درباره نظرات در مورد یک موضوع تعیین شده و سپس برای هدایت اقدامات آینده استفاده می‌شود. برای ایجاد یک محیط بدون تهدید، ترکیب گروه و گفتگوی آن باید به دقت برنامه‌ریزی شود، به طوری که شرکت کنندگان برای صحبت آزادانه و اظهار نظر صادقانه احساس راحتی کنند. از آنجا که شرکت کنندگان فعالانه تشویق می‌شوند نه تنها نظرات خود را بیان کنند، بلکه به سوالات مطرح شده توسط سایر اعضا و رهبر پاسخ دهند، گروه‌های تمرکز عمق، نکات دقیق و تفاوت‌ها را در گفتگو ارائه می‌دهند که از طریق نظرسنجی‌ها در دسترس نخواهد بود. به علاوه، با وجودی که گروه‌های تمرکز دارای ساختار و هدایت شده هستند، اما بیانگر نیز هستند، می‌توانند اطلاعات زیادی را در مدت زمان نسبتاً کوتاهی بدست آورند. به طور خلاصه گروه‌های تمرکز روش خوبی برای جمع آوری اطلاعات عمیق درباره افکار و نظرات یک جامعه در مورد یک موضوع است.
اهداف خود را دوباره بررسی کنید. این سوالات را مطرح کنید:
- “چرا می‌خواهم یک گروه تمرکز ایجاد کنم؟”
- “چرا من این کار را می‌کنم؟”
- “امیدوارم چه چیزی یاد بگیرم؟”
روش‌های دیگر را نیز در نظر بگیرید.
آیا قصد دارید از روش‌های دیگری برای یادگیری نظرات استفاده کنید؟ قبل از شروع این روش حتما به روش های دیگر فکر کنید و از انتخاب خود اطمینان حاصل کنید. اگر پاسخ شما بله است، کدام یک، و چرا؟ اگر خیر، آیا این بهترین روش برای یافتن خواسته‌های شماست؟
یکی از روش‌هایی که در موارد مشابه ممکن است استفاده شود روش طوفان فکری است که از جنبه‌های زیادی برخلاف شباهت‌هایی که به هم دارند کاربردهای متفاوتی از گروه تمرکز دراد.
یک رهبر خوب پیدا کنید.
این یک مسئله عادی نیست: رهبر موفقیت گروه شما را تعیین می‌کند. شما چه نوع رهبری را میخواهید؟ احتمالاً کسی است که با دقت به اطراف نگاهی بیندازد. شاید بتوانید در سازمان خود رهبر مناسبی پیدا کنید. این امکان وجود دارد که خودتان بتوانید کار را انجام دهید (اما توانایی‌های خود را بیش از حد دست کم نگیرید یا آنها را دست بالا نگیرید) بسته به شرایط، ممکن است در جستجوی فردی خارج از سازمان خود باشید، شخصی که در تسهیل این نوع گروه‌ها متخصص باشد و ویژگی‌های زیر را داشته باشد.
- تجربه تسهیل گروه‌ها
- در مورد موضوع بداند
- با شرکت کنندگان در گروه تمرکز ارتباط خوبی برقرار کند
- با شما همکاری کند تا نتایج مورد نظر را به شما ارائه دهد
یک ضبط کننده پیدا کنید
یک نکته کوچک اما مهم که اغلب نادیده گرفته می‌شود. شما باید مطمئن شوید که ایده‌های مردم گم نمی‌شود. کسی باید ایده‌ها را دقیقا به همان روشی که در یک جلسه گفته شده است بنویسد. این کار را از قبل ترتیب دهید. (می‌توانید با اجازه گروه، به عنوان جایگزین ضبط صدا را انجام دهید. این روش با توجه به نت برداری از صدا زمان بیشتری خواهد برد، اما سابقه کامل‌تر، دقیق‌تر و دائمی خواهید داشت.)
تصمیم بگیرید چه کسی باید دعوت شود
در حالت ایده آل، دعوت شدگان باید نماینده‌ای از کسانی باشند که نگران نظرات آنها هستید. فرض کنید نگران نظرات مستاجران مسکن عمومی هستید. شما میخواهید دعوت‌های خود در تسهیلات مختلف مسکن عمومی در جامعه خود و نه تنها بهترین، یا بدترین، یا پر سر و صداترین پخش کنید. یا فرض کنید نگران نظرات مغازه داران خیابان اصلی هستید. لیست کاملی دریافت کنید، یک گروه نماینده را به عنوان مثال بر اساس اندازه، نوع یا مالکیت محلی یا خارجی آنها انتخاب کنید. احتمالاً میخواهید درباره نظرات انواع مشاغل چیزی بشنوید. بنابراین اطمینان حاصل کنید که این کار را انجام می‌دهید. حتی می‌توانید نام‌ها را قرعه کشی کنید. (این به یک “نمونه تصادفی” نزدیک می‌شود) یا بهتر از این، اگر فرصت داشته باشید، می‌توانید چندین گروه مختلف را انتخاب کنید تا گفتگو افراد متنوع‌تری را در بر گیرد.
درباره مشوق‌ها تصمیم بگیرید
یعنی آیا باید مشوقی برای شرکت در نظر بگیرید؟ شاید نه. در این صورت، چرا مردم باید در گفتگو شرکت کنند؟ چه فایده‌ای برای آنها دارد؟ احتمالاً فقط به این دلیل که می‌خواهند کمک کنند، شرکت کنند. یا به این دلیل که فکر می‌کنند با افراد جالب دیگر ملاقات می‌کنند، چیزی یاد می‌گیرند، یا فقط سرگرم می‌شوند. شاید تجربه تازه به خودی خود یک محرک باشد. و شاید همه این دلایل درست باشد. (یا حداقل مردم آنها را باور داشته باشند.)
اما شاید این دلایل کافی نباشد و مشوق دیگری درخواست شود. پول یکی از آنها است. بعضی اوقات، حتی به میزان ناچیزی، اعضای گروه تمرکز حقوق می‌گیرند. (ممکن است رهبران گروه تمرکز نیز حقوق دریافت کنند.) اگر توانایی پرداخت این هزینه را دارید، آن را در نظر بگیرید. اگر نمی‌توانید، پس به مشوق‌های دیگر فکر کنید: غذا و نوشیدنی (بیشتر از چیپس و نوشابه؟) شناخت عمومی؛ چیزی برای بردن به خانه؛ یک فرصت آموزش بعدی، کدام یک موثر است؟
در مورد مشخصات جلسه تصمیم بگیرید
به طور ویژه:
قبل از شروع ثبت نام افراد، این موارد را ذکر کنید.
- چه روزی؟
- چه مکانی؟
- چه ساعتی؟
- چه مدت؟
- چند گروه؟
سوالات خود را آماده کنید
آماده باشید. لیستی از موضوعات و سوالاتی را که میخواهید بپرسید، از قبل بنویسید. این به عنوان راهنمای شما عمل خواهد کرد.
در ادامه چند نمونه سوال عمومی آورده شده است. این موارد بیشتر برای گروه‌هایی که درباره یک برنامه یا سرویس فعلی گفتگو می‌کنند اعمال می‌شود، اما می‌توان آنها را برای برنامه‌های برنامه‌ریزی شده و همچنین برای گروه‌هایی که با سایر نگرانی‌ها سروکار دارند تنظیم کرد. زبان و ترتیب دقیق ارائه به موضوع و گروه شما بستگی دارد، اما برخی از این سوالات ممکن است متناسب با نیازهای شما باشند.
- “نظر شما درباره آنچه اکنون می‌گذرد چیست؟”
- “آیا می‌گویید از وضعیت فعلی، از روند کار راضی هستید؟” (اگر چنین است) “از چه چیزی راضی هستید؟ چرا چنین است؟” (یا، “چه چیزی خوب پیش می‌رود …؟”)
- “آیا مواردی وجود دارد که از آنها راضی نباشید، دوست داشته باشید تغییر دهید؟” (یا “چه چیزی خوب پیش نمی‌رود …؟”)
- (اگر چنین است) “آنها چیستند؟ چرا چنین است؟ چگونه باید تغییر کنند؟ چه نوع چیزهایی را میخواهید مشاهده کنید؟”
- “در مورد این جنبه خاص (موضوع) چطور؟ نظر شما در مورد آن چیست؟” برای جنبه‌های مختلف موضوع، با تغییرات استایل، تکرار کنید. به عنوان مثال، اگر موضوع اصلی گروه تمرکز “پلیس اجتماعی” باشد، برخی از جنبه‌های اصلی برای پوشش می‌تواند دید، حساسیت، تعامل، احترام و غیره باشد.
- “برخی از افراد می‌گویند که یکی از راه‌های بهبود X انجام Y است. آیا با این کار موافق هستید؟” (یا، “شما در این باره چه احساسی دارید؟”)
- “آیا توصیه‌های دیگری وجود دارد یا پیشنهادی که میخواهید ارائه دهید؟”
- آیا چیزهای دیگری وجود دارد که دوست داشته باشید قبل از نتیجه گیری بگویید؟”
- برخی از “کاوش‌ها” یا ” پیگیری‌ها ” برای بدست آوردن اطلاعات بیشتر در مورد یک سوال مشخص شده طراحی شده اند:
- نظر شما چیست؟
- آیا می‌توانید در این مورد بیشتر بگویید؟
- آیا می‌توانید مثالی بزنید؟
- جین X را می‌گوید. در مورد باقی شما چطور؟ نظر شما چیست؟
- ( از سایر افراد بپرسید) آیا در این باره فکر می‌کنید؟
- آیا شخص دیگری در مورد آن فکر می‌کند؟
اعضای خود را جذب کنید.
آنها را صدا کنید. برای آنها ایمیل ارسال کنید. یا آنها را پیدا کنید.
به یاد داشته باشید:
- با وجود سایر روش‌های برابر، تماس شخصی بهترین عملکرد را دارد. ● بر مزایای خود تاکید کنید. چرا افراد باید در جلسه شما شرکت کنند؟
دوباره بررسی کنید.
ترتیب‌های کارها را مرور کنید. آیا همه چیز آماده است؟
گروه تمرکز را برگزار کنید
نتایج مشترک برای بسیاری از گروه‌های تمرکز چیزی شبیه به این است: (رهبر معمولاً مسئولیت انجام آنها را بر عهده می‌گیرد).
- از مردم برای حضور آنها تشکر کنید.
- هدف گروه و اهداف جلسه را مرور کنید. وضعیت را تنظیم نمایید.
- جریان جلسه را مرور کنید، نحوه‌ای که ادامه خواهد داشت و اعضا چگونه می‌توانند مشارکت کنند. قوانین اساسی را وضع کنید. مشارکت علنی را تشویق کنید.
- لحن را تنظیم کنید. این مهم است، زیرا احتمالاً تعداد کمی از اعضای شما قبلاً در یک گروه تمرکز بوده‌اند.
- یک سوال ابتدایی بپرسید. این می‌تواند یک سوال بسیار کلی باشد (“نظر کلی شما در مورد X چیست؟”)، یا سوال اختصاصی‌تری باشد. هر دو گزینه قابل توجیه است و ممکن است هر دو نوع سوال قبل از پایان جلسه پرسیده شود.
- اطمینان حاصل کنید که همه نظرات در مورد این سوال شنیده می‌شوند. چگونه این کار را انجام می‌دهید؟
برخی از تکنیک‌های متداول
- آنچه را که فکر می‌کنید شنیده‌اید خلاصه کنید و در صورت موافقت گروه سوال کنید.
- همان سوال را به روش دیگری بیان کنید.
- اگر شخص دیگری نظری در مورد این سوال دارد بپرسید.
- سوال بعدی را بپرسید.
- به اطراف اتاق نگاه کنید، و به خصوص با کسانی که ممکن است صحبت نکرده باشند، تماس چشمی مختصر برقرار کنید.
یادآوری شماره ۱: حتماً گفتگو را ضبط کنید. اگر گفتگوی گروه ضبط نمی‌شود، کسی باید نکات کلیدی را یادداشت کند.
یادآوری شماره ۲: مطمئناً کار رهبر این است که نظرات را استخراج کند، و قضاوت نکند. باید به همه نظرات احترام گذاشت.
سوال بعدی خود را بپرسید و سوالات دیگر را به همان روش کلی ادامه دهید. جمله بندی سوالات، پیگیری‌ها، ترتیب سوالات و اینکه چقدر زمان برای هر یک از سوالات اختصاص دهید، نکاتی است که رهبر باید درباره آنها گاهی در یک لحظه تصمیم بگیرد. یک رهبر با تجربه قادر به انجام این کار خواهد بود. به همین دلیل است که شما وقت خود را صرف جستجوی یک رهبر کردید.
وقتی همه سوالات شما پرسیده شد و قبل از پایان گفتگو، از دیگران سوال کنید که آیا نظر دیگری دارند. این می‌تواند روشی موثر برای جمع آوری نظرات دیگری باشد که هنوز ابراز نشده‌اند.
در مورد مراحل بعدی که اتفاق می‌افتد و آنچه که اکنون انتظار دارند اتفاق بیفتد به اعضا بگویید.
فراموش نکنید که از گروه برای حضور در جلسه تشکر کنید.
به داده‌ها نگاه کنید
اگر صدای ضبط شده جلسه را دارید، از آن یادداشت برداری کنید. در غیر این صورت، از یادداشت‌های گروه خلاصه‌ای کتبی تهیه کنید. اما در هر صورت، به اطلاعات جمع آوری شده خود دقت کنید. در بعضی موارد، می‌توانید با استفاده از یک سیستم کدگذاری، داده‌ها را “نمره گذاری” کنید و تعداد دفعات بیان یک موضوع خاص را بشمارید. تجربه در اینجا موثر خواهد بود. اما چه این کار را انجام می‌دهید یا خیر، سعی کنید بیش از یک نفر به طور مستقل نتایج را بررسی کند. (زیرا حتی بهترین ما نیز تعصبات خود را داریم.) سپس گرد هم آیید تا تفسیرها و نتیجه گیری‌های خود را مقایسه کنید.
- چه الگوهایی پدیدار می‌شوند؟
- مضامین مشترک چیست؟
- چه سوالات جدیدی پیش می‌آید؟
- چه نتیجه گیری درست به نظر می‌رسد؟
- نتایج را با گروه به اشتراک بگذارید.
آنها وقت خود را در اختیار شما قرار دادند. کمترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که به آنها بازخورد دهید، این تعهد شما است. در صورت تمایل می‌توانید از طریق نامه، تلفن یا ایمیل این کار را انجام دهید. حتی گاهی ممکن است گروه را برای جلسه دوم دعوت کنید، نتایج را بررسی کنید، صحت آنها را تایید کنید و یا سایر مفاهیم را بررسی کنید.
و توجه داشته باشید: شاید الان اعضا به این موضوع علاقه بیشتری پیدا کرده‌اند و دوست دارند بیشتر درگیر شوند. در نظر داشته باشید که به آنها فرصتی برای انجام این کار بدهید. یک گروه تمرکز، به طور غیرمستقیم، می‌تواند یک ابزار جذب نیرو باشد.
از نتایج استفاده کنید
جمع آوری اطلاعات مفید دلیل اصلی شما بود که در مرحله اول یک گروه تمرکز تشکیل دهید. اکنون شما این فرصت را دارید و شاید وظیفه داشته باشید که از آن استفاده کنید. شما می‌توانید شرایطی را که در ابتدا انگیزه شما بود بهبود ببخشید و موجب شود که در همان ابتدا در مورد یک گروه تمرکز فکر کنید.
جمع بندی
یک گروه تمرکز گفتگوی گروهی کوچک است که توسط یک رهبر آموزش دیده هدایت می‌شود. این گفتگو برای یادگیری بیشتر درباره نظرات در مورد یک موضوع تعیین شده و سپس برای هدایت اقدامات آینده استفاده می‌شود. برای ایجاد یک محیط بدون تهدید، ترکیب و گفتگوی گروه باید به دقت برنامه‌ریزی شود، به طوری که شرکت کنندگان در صحبت آزادانه و اظهار نظر صادقانه احساس راحتی کنند.
از آنجا که شرکت کنندگان فعالانه تشویق می‌شوند نه تنها نظرات خود را بیان کنند، بلکه به سوالات مطرح شده توسط سایر اعضا و رهبر پاسخ دهند، گروه‌های تمرکز عمق، نکات دقیق و تفاوت‌ها را در گفتگو ارائه می‌دهند که از طریق نظرسنجی‌ها در دسترس نخواهد بود. علاوه بر این، از آنجا که گروه‌های تمرکز دارای ساختار و هدایت شده هستند، اما بیانگر نیز هستند، می‌توانند اطلاعات زیادی را در مدت زمان نسبتاً کوتاهی بدست آورند. به طور خلاصه، گروه‌های تمرکز روش خوبی برای جمع آوری اطلاعات عمیق درباره افکار و نظرات یک جامعه پیرامون یک موضوع هستند.
